Déjà vu là một hiện tượng tâm lý đặc trưng bởi cảm giác mạnh mẽ về sự quen thuộc đối với một tình huống hoặc cảnh tượng hiện tại, mặc dù đây là lần đầu tiên bạn trải nghiệm nó. Cụm từ này có nguồn gốc từ tiếng Pháp, mang ý nghĩa “đã từng thấy”. Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được khoa học lý giải đầy đủ, déjà vu được cho là có thể liên quan đến cách bộ não xử lý thông tin hoặc ký ức, đôi khi phản ánh một sự trục trặc nhỏ trong quá trình này.
Đặc điểm của Déjà vu
- Cảm giác quen thuộc mãnh liệt: Bạn có cảm giác mọi yếu tố từ lời nói, không gian cho đến hành động đều vô cùng quen thuộc, như thể đã từng diễn ra trước đó.
- Mất mát thông tin thời gian: Mặc dù xuất hiện cảm giác như đã từng trải qua, nhưng bạn không thể xác định được thời điểm hoặc hoàn cảnh cụ thể đã xảy ra sự việc.
- Thường là một trải nghiệm ngắn ngủi: Hiện tượng déjà vu thường chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn, khoảng vài giây đến một phút, và tự kết thúc.
Các giả thuyết khoa học về Déjà vu
- Xử lý thông tin bị trì hoãn: Một giả thuyết đề xuất rằng thông tin từ các giác quan có thể đi theo hai con đường riêng biệt vào não bộ. Nếu có một độ trễ nhỏ giữa hai tín hiệu này, bộ não có thể nhầm lẫn sự kiện đó thành hai trải nghiệm riêng biệt, gây ra cảm giác quen thuộc.
- Trục trặc nhận thức phân tách: Tình trạng này có thể phát sinh khi não bộ xử lý thông tin tại hai thời điểm khác nhau một cách không đồng bộ, khiến trải nghiệm hiện tại mang cảm giác như một ký ức được tái hiện.
Các loại Déjà vu
- Déjà vu không bệnh lý: Đây là loại phổ biến nhất, thường xảy ra ở những người khỏe mạnh, đặc biệt là người trẻ tuổi, những người thường xuyên đi du lịch hoặc có sở thích xem phim. Loại này không đáng lo ngại.
- Déjà vu bệnh lý: Hiện tượng này có thể là một dấu hiệu cảnh báo tiềm ẩn về các bệnh lý tâm thần hoặc thần kinh, đặc biệt khi nó xảy ra với tần suất cao, kéo dài bất thường, hoặc đi kèm với các triệu chứng khác như hoang tưởng hoặc ảo giác. Trong trường hợp này, việc tham khảo ý kiến chuyên gia y tế là cần thiết.
Déjà vu là một hiện tượng tâm lý đặc trưng bởi cảm giác mạnh mẽ về sự quen thuộc đối với một tình huống hoặc cảnh tượng hiện tại, mặc dù đây là lần đầu tiên bạn trải nghiệm nó. Cụm từ này có nguồn gốc từ tiếng Pháp, mang ý nghĩa “đã từng thấy”. Mặc dù cơ chế chính xác vẫn chưa được khoa học lý giải đầy đủ, déjà vu được cho là có thể liên quan đến cách bộ não xử lý thông tin hoặc ký ức, đôi khi phản ánh một sự trục trặc nhỏ trong quá trình này.
Đặc điểm của Déjà vu
- Cảm giác quen thuộc mãnh liệt: Bạn có cảm giác mọi yếu tố từ lời nói, không gian cho đến hành động đều vô cùng quen thuộc, như thể đã từng diễn ra trước đó. Ví dụ, khi bạn lần đầu tiên đến một quán cà phê mới ở Quận 1, TP.HCM, bạn có thể cảm thấy rõ ràng rằng mình đã từng ngồi ở chiếc bàn đó, ngửi mùi cà phê đó, và nghe những bản nhạc đó, mặc dù bạn chưa từng đến đây.
- Mất mát thông tin thời gian: Mặc dù xuất hiện cảm giác như đã từng trải qua, nhưng bạn không thể xác định được thời điểm hoặc hoàn cảnh cụ thể đã xảy ra sự việc. Bạn biết mình đã trải qua nó, nhưng không thể nhớ “khi nào” hoặc “ở đâu”.
- Thường là một trải nghiệm ngắn ngủi: Hiện tượng déjà vu thường chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn, khoảng vài giây đến một phút, và tự kết thúc. Theo một khảo sát gần đây tại Việt Nam, khoảng 70% người trẻ từ 18-30 tuổi cho biết họ từng trải qua déjà vu ít nhất một lần mỗi năm.
Các giả thuyết khoa học về Déjà vu
Khoa học vẫn đang tìm kiếm lời giải thích cuối cùng cho déjà vu. Một số giả thuyết được đưa ra:
- Xử lý thông tin bị trì hoãn: Một giả thuyết đề xuất rằng thông tin từ các giác quan có thể đi theo hai con đường riêng biệt vào não bộ. Giả sử bạn đang đi bộ trên đường Nguyễn Huệ và nhìn thấy một cảnh tượng mới. Nếu có một độ trễ nhỏ (chỉ vài mili giây) giữa tín hiệu thị giác và tín hiệu thính giác khi chúng đến vỏ não, bộ não có thể nhầm lẫn sự kiện đó thành hai trải nghiệm riêng biệt. Trải nghiệm thứ hai đến sau, nhưng lại mang cảm giác như một ký ức đã có từ trước, tạo ra cảm giác quen thuộc.
- Trục trặc nhận thức phân tách: Tình trạng này có thể phát sinh khi não bộ xử lý thông tin tại hai thời điểm khác nhau một cách không đồng bộ, khiến trải nghiệm hiện tại mang cảm giác như một ký ức được tái hiện. Điều này giống như việc một phần não đã “ghi nhận” thông tin, nhưng một phần khác lại xử lý chậm hơn, gây ra sự lệch pha trong nhận thức.
- Sự tương đồng với ký ức đã có: Đôi khi, déjà vu có thể xảy ra khi một tình huống hiện tại có những điểm tương đồng mạnh mẽ với một ký ức đã được lưu trữ trong tiềm thức, dù bạn không ý thức được điều đó. Ví dụ, bạn đến một ngôi nhà cổ ở Hội An lần đầu tiên, nhưng cách bố trí, mùi hương, hay ánh sáng có thể gợi nhớ một ngôi nhà bạn từng thấy trong phim hoặc trong sách, tạo ra cảm giác quen thuộc.
- Lỗi bộ nhớ: Một số nhà khoa học cho rằng déjà vu có thể là một dạng lỗi nhỏ trong quá trình phục hồi bộ nhớ. Thay vì truy xuất một ký ức cụ thể, não bộ lại tạo ra một cảm giác quen thuộc chung chung, mà không gắn nó với một sự kiện cụ thể nào.
Các loại Déjà vu
Déjà vu không phải lúc nào cũng giống nhau. Có hai loại chính:
- Déjà vu không bệnh lý: Đây là loại phổ biến nhất, thường xảy ra ở những người khỏe mạnh, đặc biệt là người trẻ tuổi. Thống kê cho thấy khoảng 60-80% dân số toàn cầu từng trải qua déjà vu ít nhất một lần. Nó thường gặp hơn ở những người thường xuyên đi du lịch, có sở thích xem phim, đọc sách, hoặc có trí tưởng tượng phong phú. Loại này không đáng lo ngại và được coi là một hiện tượng tâm lý bình thường. Ví dụ, một sinh viên đại học ở Hà Nội có thể trải qua déjà vu khi lần đầu tiên đặt chân đến một thành phố khác như Đà Lạt, cảm thấy cảnh quan quen thuộc một cách kỳ lạ.
- Déjà vu bệnh lý: Hiện tượng này có thể là một dấu hiệu cảnh báo tiềm ẩn về các bệnh lý tâm thần hoặc thần kinh, đặc biệt khi nó xảy ra với tần suất cao (ví dụ, hàng ngày hoặc hàng giờ), kéo dài bất thường (hơn vài phút), hoặc đi kèm với các triệu chứng khác như hoang tưởng, ảo giác, mất ý thức, hoặc co giật. Déjà vu bệnh lý thường liên quan đến các bệnh như động kinh thùy thái dương, rối loạn lo âu nặng, hoặc một số bệnh lý tâm thần khác. Trong trường hợp này, việc tham khảo ý kiến chuyên gia y tế là cần thiết để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu bạn hoặc người thân trải qua déjà vu kèm các dấu hiệu bất thường, hãy tìm đến các bệnh viện lớn có chuyên khoa thần kinh như Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) hoặc Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) để được thăm khám.
Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.
Dejavu là gì trong tình yêu?
Trong tình yêu, déjà vu (hay déjà vu) là cảm giác quen thuộc, thân thuộc một cách kỳ lạ và sâu sắc khi gặp một người hoặc trải qua một tình huống, như thể bạn đã từng biết người đó hoặc đã từng trải qua điều này trước đây, dù thực tế đây là lần đầu tiên bạn gặp họ. Đây là một hiện tượng tâm lý tự nhiên, có thể gợi lên cảm giác kết nối sâu sắc, như hai linh hồn từng thuộc về nhau, và đôi khi được liên kết với các khái niệm như soulmate (tri kỷ) hoặc twimflame (lửa đôi).
Déjà vu có nghĩa là gì?
Hiện tượng tâm lý Dejavu được mô tả là hiện tượng mà một người cảm thấy rằng mình đã sống qua hoàn cảnh đó trong quá khứ với đúng nghĩa đên là “đã thấy”. Có một số trường phái giải thích Dejavu là một hiện tượng huyền bí. Tuy nhiên theo khoa học chính thống đã bác bỏ cách giải thích Dejavu thuộc phạm trù “tiên tri”.
Ngược lại với déjà vu là gì?
Nhưng rất ít người biết về hiện tượng ngược lại của déjà vu, được gọi là jamais vu, khi một trải nghiệm quen thuộc trở nên mới mẻ. Tại sao nó xảy ra, và điều gì diễn ra trong não? Jamais vu , trong tiếng Pháp có nghĩa là “chưa từng thấy”, là một hiện tượng mà nhiều người có thể chưa từng nghe đến.
Mơ thấy trước tương lai gọi là gì?
Hiện tượng bạn mơ thấy tương lai thường được gọi là Déjà vu, một thuật ngữ tiếng Pháp có nghĩa là “đã từng thấy”. Tuy nhiên, khoa học giải thích đây không phải là việc nhìn thấy tương lai mà là một hiện tượng tâm lý, xảy ra khi bộ não xử lý thông tin sai lệch, tạo ra cảm giác quen thuộc một cách kỳ lạ như thể đã trải qua tình huống đó trong quá khứ, hoặc đã từng mơ thấy nó.