Sức khỏe là gì? Định nghĩa WHO & 3 khía cạnh quan trọng

Khi nói đến cuộc sống, không gì quan trọng bằng sức khỏe. Nhưng chính xác thì sức khỏe là gì? Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều tổ chức y tế uy tín khác định nghĩa sức khỏe không chỉ là sự vắng mặt của bệnh tật hay khuyết tật. Thay vào đó, sức khỏe là một trạng thái hoàn toàn thoải mái về cả thể chất, tinh thần và xã hội. Định nghĩa toàn diện này nhấn mạnh rằng để một cá nhân thực sự khỏe mạnh, cả ba khía cạnh này phải được hài hòa và phát triển tốt.

Các khía cạnh chủ đạo của sức khỏe

Để hiểu rõ hơn về định nghĩa toàn diện của WHO, chúng ta cần xem xét ba khía cạnh cốt lõi tạo nên sức khỏe tổng thể: sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần và sức khỏe xã hội.

Sức khỏe thể chất

Sức khỏe thể chất là tình trạng cơ thể hoạt động bình thường, mang lại cảm giác sảng khoái và dễ chịu về mặt sinh lý. Đây là nền tảng cho mọi hoạt động sống, từ việc đi lại, làm việc đến tận hưởng các sở thích cá nhân. Một cơ thể khỏe mạnh giúp chúng ta có năng lượng để đối mặt với những thách thức hàng ngày.

Để duy trì sức khỏe thể chất, cần chú trọng các yếu tố sau:

• Giấc ngủ đầy đủ: Người trưởng thành nên ngủ khoảng 7-9 giờ mỗi đêm. Giấc ngủ chất lượng giúp cơ thể phục hồi, tái tạo năng lượng và tăng cường hệ miễn dịch. Thiếu ngủ kéo dài có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như mệt mỏi mãn tính, giảm khả năng tập trung và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Dinh dưỡng cân bằng: Chế độ ăn uống đa dạng, giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh là vô cùng quan trọng. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường và chất béo bão hòa. Ví dụ, một bữa ăn truyền thống của người Việt với cơm gạo lứt, cá kho, canh rau và trái cây tráng miệng có thể cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết.
• Vận động thể lực thường xuyên: Ít nhất 30 phút vận động cường độ vừa phải mỗi ngày, như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc tập yoga. Các hoạt động này giúp tăng cường sức bền, cải thiện tuần hoàn máu, duy trì cân nặng hợp lý và giảm căng thẳng. Nhiều công viên tại các thành phố lớn như Công viên Thống Nhất (Hà Nội) hay Công viên Tao Đàn (TP.HCM) là địa điểm lý tưởng để người dân tập thể dục hàng ngày.
• Tránh các yếu tố gây hại: Hạn chế hoặc bỏ thuốc lá, rượu bia quá mức. Các chất này là nguyên nhân chính gây ra nhiều bệnh hiểm nghèo như ung thư, bệnh gan và tim mạch.

Sức khỏe tinh thần

Sức khỏe tinh thần biểu thị sự ổn định về tâm lý và cảm xúc, cùng với khả năng đối diện, phân tích và giải quyết những tình huống khó khăn trong cuộc sống một cách hiệu quả, từ đó tái lập sự cân bằng nội tại. Sức khỏe tinh thần tốt giúp chúng ta suy nghĩ tích cực, duy trì các mối quan hệ lành mạnh và đưa ra những quyết định sáng suốt. Đây là một khía cạnh quan trọng của việc hiểu sức khỏe là gì.

Để củng cố sức khỏe tinh thần, có thể thực hành các phương pháp sau:

• Thiền định và kỹ thuật thư giãn: Các bài tập hít thở sâu, thiền chánh niệm hoặc yoga có thể giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện tâm trạng. Nhiều ứng dụng di động như Headspace hay Calm đã trở nên phổ biến ở Việt Nam, giúp hàng trăm nghìn người thực hành thiền định ngay tại nhà.
• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Không ngần ngại tìm đến bạn bè, gia đình hoặc chuyên gia tâm lý khi gặp khó khăn. Các trung tâm tư vấn tâm lý như Viện Tâm lý và Giáo dục Pháp luật (IPEL) tại TP.HCM cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho những người cần giúp đỡ.
• Duy trì các hoạt động yêu thích: Dành thời gian cho các sở thích cá nhân như đọc sách, nghe nhạc, vẽ tranh hoặc làm vườn. Những hoạt động này giúp giải tỏa căng thẳng và mang lại niềm vui.
• Quản lý căng thẳng: Học cách nhận biết và đối phó với căng thẳng. Điều này có thể bao gồm việc sắp xếp công việc hợp lý, đặt ra giới hạn và dành thời gian nghỉ ngơi.

Sức khỏe xã hội

Sức khỏe xã hội là cảm giác thoải mái khi tương tác trong các mối quan hệ với cá nhân, tổ chức và cộng đồng, thể hiện khả năng hòa nhập một cách tích cực vào xã hội. Khía cạnh này nhấn mạnh vai trò của các mối quan hệ và sự kết nối trong việc duy trì sức khỏe tổng thể.

Việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ chất lượng cao đóng vai trò thiết yếu:

• Kết nối với gia đình và bạn bè: Dành thời gian cho những người thân yêu, chia sẻ và lắng nghe. Các mối quan hệ này cung cấp sự hỗ trợ tinh thần và cảm giác thuộc về.
• Tham gia cộng đồng: Tham gia các hoạt động xã hội, câu lạc bộ, hoặc tình nguyện. Ví dụ, tham gia các nhóm thiện nguyện như Nhóm tình nguyện Niềm Tin ở Hà Nội, hoặc các câu lạc bộ thể thao tại địa phương. Điều này không chỉ giúp mở rộng mối quan hệ mà còn tạo cảm giác có ích và ý nghĩa.
• Giao tiếp hiệu quả: Học cách thể hiện suy nghĩ và cảm xúc một cách rõ ràng, đồng thời lắng nghe người khác. Giao tiếp tốt giúp xây dựng lòng tin và giải quyết mâu thuẫn.
• Hòa nhập và tôn trọng sự khác biệt: Chấp nhận và tôn trọng sự đa dạng trong xã hội, xây dựng môi trường hòa nhập.

Tầm quan trọng cốt lõi của sức khỏe

Hiểu được sức khỏe là gì không chỉ là định nghĩa suông, mà còn là nhận thức về tầm quan trọng của nó trong cuộc sống mỗi người.

• Nền tảng cho cuộc sống: Một tình trạng sức khỏe tốt được xem là yếu tố cơ bản, cho phép con người tận hưởng trọn vẹn cuộc sống, thực hiện công việc với năng suất cao và tích cực tham gia vào mọi hoạt động xã hội. Khi khỏe mạnh, chúng ta có thể theo đuổi ước mơ, học hỏi điều mới và đóng góp cho cộng đồng.
• Phòng ngừa bệnh tật: Khi cơ thể và tinh thần được duy trì khỏe mạnh, chúng sẽ tạo nên một “lá chắn” kiên cố, hỗ trợ bảo vệ cá nhân khỏi nguy cơ mắc phải nhiều loại bệnh tật. Một hệ miễn dịch mạnh mẽ và một tinh thần lạc quan giúp chúng ta chống lại các tác nhân gây bệnh hiệu quả hơn. Theo thống kê của Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ người mắc các bệnh không lây nhiễm như tiểu đường, tim mạch có xu hướng tăng, điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng ngừa thông qua lối sống lành mạnh.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống: Sức khỏe toàn diện sẽ góp phần giúp chúng ta sống một cách trọn vẹn hơn và đạt được một cuộc sống với chất lượng vượt trội. Khi khỏe mạnh về cả thể chất, tinh thần và xã hội, chúng ta có thể trải nghiệm niềm vui, hạnh phúc và sự thỏa mãn trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Sức khỏe không phải là một điểm đến, mà là một hành trình liên tục của sự chăm sóc và duy trì. Bằng cách chú trọng cả ba khía cạnh – thể chất, tinh thần và xã hội – chúng ta có thể xây dựng một cuộc sống khỏe mạnh và ý nghĩa hơn.

*

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.