Anti HBs là gì? Ý nghĩa xét nghiệm và khi nào cần

Viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus HBV gây ra, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan. Để bảo vệ cơ thể khỏi virus này, hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra các kháng thể. Trong đó, Anti-HBs là kháng thể đặc hiệu được sinh ra để chống lại virus viêm gan B, qua đó biểu thị khả năng miễn dịch của cơ thể đối với chủng virus này. Kháng thể này thường được hình thành sau khi một người hoàn tất phác đồ tiêm vắc-xin viêm gan B hoặc đã từng mắc bệnh và tự khỏi hoàn toàn. Kết quả xét nghiệm Anti-HBs dương tính cho thấy sự hiện diện của kháng thể bảo vệ, giúp ngăn ngừa nguy cơ tái nhiễm và hạn chế sự lây lan của virus trong cộng đồng.

Tại sao cần thực hiện xét nghiệm Anti-HBs?

Việc xét nghiệm Anti-HBs mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng trong việc theo dõi và bảo vệ sức khỏe:

• Đánh giá mức độ miễn dịch: Xét nghiệm này cho phép xác định liệu cơ thể có đủ lượng kháng thể cần thiết để chống lại virus viêm gan B hay không. Mức độ Anti-HBs thường được đo bằng đơn vị mIU/mL. Theo khuyến cáo của Bộ Y tế Việt Nam, mức Anti-HBs trên 10 mIU/mL thường được coi là có miễn dịch bảo vệ.
• Kiểm tra hiệu quả vắc-xin: Kết quả Anti-HBs có vai trò đánh giá liệu quá trình tiêm phòng đã mang lại kết quả như mong đợi hay cần cân nhắc tiêm nhắc lại để tăng cường hiệu quả bảo vệ. Ví dụ, tại các trung tâm tiêm chủng lớn như VNVC hay Viện Pasteur TP.HCM, sau khi tiêm đủ 3 mũi vắc-xin, bác sĩ thường khuyên làm xét nghiệm Anti-HBs để kiểm tra đáp ứng miễn dịch. Nếu nồng độ kháng thể thấp, có thể cần tiêm thêm mũi nhắc lại.
• Theo dõi tình trạng sau phục hồi bệnh: Đối với những người đã từng nhiễm viêm gan B và đã hồi phục, chỉ số Anti-HBs giúp khẳng định rằng cơ thể đã miễn nhiễm và không còn khả năng bị tái nhiễm. Việc này đặc biệt quan trọng đối với những người có tiền sử viêm gan B mạn tính đã được điều trị thành công.

Các trường hợp hình thành Anti-HBs

Kháng thể Anti-HBs có thể được tạo ra trong hai tình huống chính:

1. Sau khi tiêm vắc-xin: Cơ thể sẽ sản sinh kháng thể Anti-HBs để tạo lập khả năng phòng bệnh, đảm bảo được bảo vệ hiệu quả khỏi virus. Vắc-xin viêm gan B là một trong những loại vắc-xin quan trọng trong chương trình tiêm chủng mở rộng của Việt Nam. Trẻ sơ sinh được tiêm mũi đầu tiên trong vòng 24 giờ sau sinh, sau đó tiếp tục các mũi tiếp theo theo lịch. Người lớn chưa có miễn dịch cũng được khuyến khích tiêm đủ phác đồ 3 mũi.

1. Sau khi khỏi bệnh: Khi cơ thể đã thanh trừ được virus viêm gan B, hệ miễn dịch tự động hình thành kháng thể, qua đó giúp đạt được trạng thái miễn nhiễm với bệnh. Điều này xảy ra ở khoảng 90-95% người trưởng thành mắc viêm gan B cấp tính và tự khỏi.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm Anti-HBs

Việc hiểu rõ kết quả xét nghiệm Anti-HBs là rất quan trọng để có hướng xử lý phù hợp:

• Anti-HBs dương tính: Điều này chứng tỏ cơ thể đã có kháng thể chống lại viêm gan B, ngụ ý bạn đã có miễn dịch và được bảo vệ.
• Anti-HBs dương tính và HBsAg âm tính: Đây là trường hợp lý tưởng, cho thấy bạn đã có miễn dịch với virus viêm gan B và không bị nhiễm virus hiện tại.
• Anti-HBs dương tính và HBsAg dương tính: Trường hợp này khá hiếm, có thể gặp ở người đang trong giai đoạn chuyển đổi từ nhiễm virus cấp tính sang hồi phục, hoặc có thể là đồng nhiễm với một chủng virus viêm gan B khác. Cần có thêm các xét nghiệm chuyên sâu để đánh giá.
• Anti-HBs âm tính: Kết quả này ám chỉ cơ thể không có kháng thể bảo vệ, tăng cao nguy cơ nhiễm bệnh. Trong trường hợp này, việc tiêm vắc-xin là điều cần thiết.
• Anti-HBs âm tính và HBsAg âm tính: Bạn chưa từng bị nhiễm virus viêm gan B và cũng chưa có miễn dịch. Bạn nên tiêm vắc-xin viêm gan B ngay lập tức.
• Anti-HBs âm tính và HBsAg dương tính: Bạn đang bị nhiễm virus viêm gan B (cấp tính hoặc mạn tính) và cần được thăm khám, tư vấn điều trị từ bác sĩ chuyên khoa gan mật. Tình trạng này có thể xảy ra ở khoảng 5-10% người trưởng thành mắc viêm gan B cấp tính không tự khỏi và chuyển sang mạn tính.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm Anti-HBs?

Xét nghiệm Anti-HBs thường được chỉ định trong nhiều trường hợp khác nhau:

• Trước khi tiêm vắc-xin viêm gan B: Để xác định xem bạn đã có miễn dịch tự nhiên hay chưa. Nếu đã có miễn dịch, có thể không cần tiêm vắc-xin.
• Sau khi tiêm đủ liều vắc-xin viêm gan B: Khoảng 1-3 tháng sau mũi tiêm cuối cùng để kiểm tra hiệu quả của vắc-xin.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao lây nhiễm viêm gan B như nhân viên y tế, người có quan hệ tình dục không an toàn, người sống chung với người nhiễm HBV, người sử dụng chung kim tiêm. Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ nhiễm HBV ở Việt Nam vẫn còn cao, khoảng 8-10% dân số, việc xét nghiệm định kỳ giúp phát hiện sớm và phòng ngừa.
• Phụ nữ mang thai: Để đánh giá tình trạng miễn dịch và có kế hoạch tiêm phòng hoặc xử lý kịp thời để ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con.
• Trước khi thực hiện các thủ thuật y tế xâm lấn: Như phẫu thuật, nội soi, truyền máu để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân và nhân viên y tế.

Việc thường xuyên theo dõi chỉ số Anti-HBs là một yếu tố thiết yếu để bảo vệ sức khỏe cá nhân và góp phần phòng ngừa bệnh viêm gan B một cách hiệu quả. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về kết quả xét nghiệm hoặc tình trạng sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.