Cơ hội là gì? Đặc điểm, vai trò và cách nắm bắt

Cơ hội là một tình huống thuận lợi hoặc sự kiện tiềm năng, có khả năng mang lại lợi ích, thành công hoặc sự phát triển đáng kể. Đây là một khả năng để đạt được mục tiêu, cải thiện tình hình hiện tại theo hướng tích cực, hoặc đơn giản là “gặp đúng dịp, đúng thời cơ”. Cơ hội mang tính trừu tượng, có thể xuất hiện ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn, nhưng lại có thể tạo ra động lực mạnh mẽ. Việc nhận thức, nắm bắt và tận dụng cơ hội đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nỗ lực bền bỉ và một tư duy tích cực.

Đặc điểm của cơ hội

Cơ hội sở hữu những đặc điểm riêng biệt, giúp chúng ta nhận diện và khai thác giá trị:

• Tính thuận lợi: Cơ hội là một hoàn cảnh thuận lợi, tạo điều kiện lý tưởng để thực hiện một dự định hoặc mong ước đã ấp ủ từ lâu. Ví dụ, sự bùng nổ của thương mại điện tử ở Việt Nam những năm gần đây đã tạo ra cơ hội cho hàng ngàn doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận khách hàng trên toàn quốc, vượt qua giới hạn về địa lý của các cửa hàng truyền thống. Các nền tảng như Shopee, Lazada hay Tiki đã ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu ấn tượng, với Shopee Việt Nam đạt doanh thu ròng khoảng 18,9 nghìn tỷ VND vào năm 2022.
• Khả năng phát triển: Chúng mở ra tiềm năng to lớn cho sự phát triển cá nhân, đạt được thành công vượt trội và hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra. Chẳng hạn, một sinh viên công nghệ thông tin có thể tìm thấy cơ hội phát triển bản thân vượt bậc khi tham gia vào các dự án khởi nghiệp về AI hoặc blockchain, lĩnh vực đang rất “nóng” ở Việt Nam với nhu cầu nhân lực chất lượng cao.
• Tính không chắc chắn: Cơ hội đôi khi khá mơ hồ, tồn tại chủ yếu trong suy nghĩ và cách nhìn nhận của mỗi người. Do đó, không phải ai cũng có thể dễ dàng nhận ra chúng. Một ví dụ, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng từ ăn uống tại chỗ sang đặt món online trong đại dịch COVID-19 là một cơ hội cho các doanh nghiệp F&B nhanh chóng chuyển đổi mô hình, nhưng nhiều nhà hàng đã bỏ lỡ vì không nhận ra tiềm năng của xu hướng này.
• Xuất hiện khi khó khăn: Nhiều cơ hội quý giá thường xuất hiện trong những hoàn cảnh éo le, khó khăn, đòi hỏi một sự động lực mạnh mẽ để vượt qua thử thách. Khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 đã tạo ra cơ hội cho nhiều công ty công nghệ mới ra đời với các giải pháp tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp, tiêu biểu như Uber hay Airbnb. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã chuyển đổi số mạnh mẽ hơn trong và sau đại dịch, tạo ra các mô hình kinh doanh mới như giao hàng tận nhà, đào tạo trực tuyến, v.v.
• Tính hữu hạn: Cơ hội hiếm có và mang tính thời điểm. Nếu không được nắm bắt kịp thời, khả năng gặp lại chúng có thể rất thấp. Ví dụ, chương trình hỗ trợ khởi nghiệp của chính phủ hoặc các quỹ đầu tư mạo hiểm thường có thời hạn nộp hồ sơ hoặc số lượng suất giới hạn. Nếu một startup bỏ lỡ thời điểm này, họ có thể phải chờ đợi rất lâu để có một cơ hội tương tự.

Vai trò và ý nghĩa

Cơ hội đóng vai trò thiết yếu và mang ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống của mỗi cá nhân:

• Động lực vượt khó: Khi được nhận biết và nắm bắt, cơ hội có thể trở thành động lực mạnh mẽ, giúp con người vượt qua mọi sóng gió và thử thách trong cuộc sống. Một người lao động mất việc làm có thể nhìn thấy cơ hội để tự học một kỹ năng mới (ví dụ, lập trình hoặc thiết kế đồ họa) và tìm kiếm công việc trong một lĩnh vực khác, thay vì chìm đắm trong sự thất vọng.
• Thay đổi cuộc sống: Cơ hội là một yếu tố then chốt, góp phần thay đổi cuộc sống của con người theo chiều hướng tốt đẹp và tích cực hơn. Nhiều người đã thay đổi hoàn toàn sự nghiệp khi nắm bắt cơ hội học hỏi và làm việc trong ngành công nghệ thông tin tại Việt Nam, một ngành có mức lương trung bình cao hơn nhiều so với các ngành khác, ước tính khoảng 15-30 triệu VND/tháng cho kỹ sư có kinh nghiệm.
• Phát triển bản thân: Quá trình theo đuổi và tận dụng cơ hội thúc đẩy con người phát triển kiến thức chuyên môn, trau dồi kỹ năng mềm và nâng cao khả năng thích ứng với mọi biến động. Một nhân viên kinh doanh được giao cơ hội phụ trách một thị trường mới sẽ phải tìm hiểu sâu về văn hóa, khách hàng và đối thủ cạnh tranh ở đó, từ đó nâng cao kỹ năng đàm phán, quản lý và thích nghi.

Cách nhận biết và tận dụng hiệu quả

Để nhận diện và khai thác tối đa giá trị của cơ hội, cần áp dụng các phương pháp sau:

1. Thiết lập tầm nhìn rõ ràng: Việc xác định cụ thể mục tiêu và những gì bạn thực sự muốn đạt được là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Nếu bạn muốn trở thành một chuyên gia marketing số, bạn sẽ dễ dàng nhận ra các khóa học, hội thảo hoặc dự án thực tế về marketing số là cơ hội để bạn tiến gần hơn đến mục tiêu đó.

1. Nỗ lực không ngừng: Không ngừng chuẩn bị kiến thức nền tảng, rèn luyện kỹ năng cần thiết và nỗ lực bền bỉ để luôn sẵn sàng đón nhận, thậm chí là tự tạo ra cơ hội cho bản thân. Một lập trình viên giỏi không chỉ học ngôn ngữ lập trình mà còn liên tục cập nhật công nghệ mới, tham gia các cộng đồng lập trình để trao đổi kiến thức và kinh nghiệm. Sự chuẩn bị này giúp họ sẵn sàng khi một công ty công nghệ lớn như FPT Software hay Viettel tuyển dụng vị trí phù hợp.
2. Tư duy tích cực: Áp dụng tư duy tích cực để nhìn nhận những điều bất lợi hoặc khó khăn thành cơ hội. Bởi lẽ, cùng một hoàn cảnh, có người sẽ xem đó là thách thức lớn, nhưng người khác lại nhìn nhận đó là một cơ hội vàng để đạt được thành công. Chẳng hạn, khi thị trường du lịch bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh, một số doanh nghiệp lữ hành đã nhìn thấy cơ hội để phát triển du lịch nội địa, tập trung vào các điểm đến an toàn và trải nghiệm độc đáo tại Việt Nam, thay vì chỉ trông chờ vào khách quốc tế. Đừng bỏ qua những tín hiệu nhỏ có thể dẫn đến cơ hội lớn.