Collagen là gì? Vai trò, dấu hiệu thiếu, cách bổ sung

Collagen là protein cấu trúc chính yếu trong cơ thể người, chiếm khoảng 25-35% tổng lượng protein. Loại protein này hoạt động như một chất kết dính mạnh mẽ, duy trì sự gắn kết của các mô, cơ quan và mô liên kết như da, xương, gân, sụn và mạch máu. Collagen đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì độ săn chắc và đàn hồi của da, hỗ trợ sức khỏe xương khớp, phát triển cơ bắp cùng với thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương. Khi cơ thể bước vào giai đoạn lão hóa, quá trình sản xuất collagen tự nhiên sẽ suy giảm, dẫn đến các dấu hiệu lão hóa như nếp nhăn trên da và tình trạng yếu khớp. Do đó, việc bổ sung collagen có thể mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho sức khỏe tổng thể.

Vai trò của collagen trong cơ thể

Collagen không chỉ là một thành phần đơn thuần mà còn là trụ cột cho nhiều chức năng sinh học quan trọng.

Chất kết dính

Collagen giúp liên kết các tế bào và mô lại với nhau, hình thành nên sự bền chắc và độ đàn hồi cho cơ thể. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các cơ quan cần sự linh hoạt và khả năng chịu lực như da và khớp.

Thành phần cấu trúc

Đây là thành phần chính của da, xương, sụn, gân, dây chằng, mạch máu, giác mạc và răng. Có hơn 28 loại collagen khác nhau, nhưng phổ biến nhất là loại I, II và III, mỗi loại có vai trò chuyên biệt ở các bộ phận khác nhau. Ví dụ, collagen loại I chiếm 90% lượng collagen trong cơ thể, có mặt nhiều trong da, xương, gân và dây chằng.

Hỗ trợ sức khỏe khớp

Collagen duy trì tính toàn vẹn của sụn khớp, bảo vệ khớp khỏi nguy cơ thoái hóa và giảm thiểu đau khớp. Sụn khớp là mô đàn hồi bao phủ đầu xương, giúp khớp chuyển động trơn tru. Khi lượng collagen trong sụn giảm, sụn sẽ mỏng đi và dễ bị tổn thương, dẫn đến viêm khớp và đau.

Thúc đẩy cơ bắp

Collagen hỗ trợ xây dựng và phát triển cơ bắp hiệu quả, đặc biệt khi kết hợp với chế độ tập luyện đều đặn. Nó cung cấp các axit amin cần thiết để tổng hợp protein cơ bắp, đồng thời giúp duy trì cấu trúc và chức năng của các mô liên kết trong cơ.

Chữa lành vết thương

Các sợi collagen tham gia vào quá trình đông máu và giúp vết thương mau lành hơn. Khi có vết thương, collagen sẽ hình thành một mạng lưới tại vị trí tổn thương, thu hút các tế bào miễn dịch và tế bào sợi để tái tạo mô mới.

Dấu hiệu suy giảm collagen

Theo thời gian, đặc biệt là sau độ tuổi 25, cơ thể bắt đầu sản xuất ít collagen hơn đáng kể và chất lượng cũng giảm đi. Quá trình này tăng tốc sau tuổi 40. Các dấu hiệu phổ biến của sự suy giảm này bao gồm:

• Da chảy xệ, xuất hiện nếp nhăn và mất đi độ đàn hồi vốn có: Đây là dấu hiệu rõ rệt nhất, đặc biệt là ở vùng mặt, cổ và tay. Da trở nên mỏng hơn, khô hơn và dễ bị tổn thương.
• Xương trở nên yếu hơn, khớp dễ bị tổn thương và thường xuyên đau nhức: Mật độ xương giảm, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương. Các khớp có thể phát ra tiếng kêu lục cục khi vận động.
• Sức mạnh cơ bắp suy yếu rõ rệt: Việc mất collagen ảnh hưởng đến cấu trúc mô liên kết trong cơ, dẫn đến giảm sức bền và khả năng phục hồi của cơ bắp.
• Móng tay giòn, tóc khô xơ và dễ gãy rụng: Collagen cũng đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc của tóc và móng.

Bổ sung collagen

Bổ sung collagen có thể được thực hiện qua nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu và sở thích cá nhân.

Nguồn gốc

Các sản phẩm bổ sung collagen thường có nguồn gốc từ động vật, chẳng hạn như:

• Collagen từ lợn (Heo): Phổ biến và có cấu trúc khá tương đồng với collagen người.
• Collagen từ bò (Bovine): Thường được chiết xuất từ da và xương bò, giàu collagen loại I và III.
• Collagen từ cá biển (Marine): Được chiết xuất từ da và vảy cá, thường là collagen loại I, được cho là có khả năng hấp thụ tốt hơn do kích thước phân tử nhỏ.

Ngoài ra, một số nguồn thực vật như tảo biển cũng đang được nghiên cứu để sản xuất các chất tương tự collagen, phục vụ người ăn chay.

Dạng bổ sung

Dạng phổ biến nhất là collagen thủy phân (collagen peptide), được phân chia thành các đoạn nhỏ hơn để cơ thể dễ dàng hấp thụ tối ưu. Các dạng khác bao gồm:

• Dạng bột: Có thể pha vào nước, sinh tố hoặc các loại đồ uống khác. Đây là dạng phổ biến và linh hoạt.
• Dạng viên uống: Tiện lợi, dễ định lượng liều dùng.
• Dạng nước/gel: Thường có hương vị, dễ uống và hấp thụ nhanh.
• Dạng bôi ngoài da: Kem, serum chứa collagen được quảng cáo giúp cải thiện da, nhưng khả năng hấp thụ qua da còn hạn chế do kích thước phân tử lớn.

Tác dụng

Việc bổ sung collagen có thể giúp cải cải thiện độ đàn hồi của da, hỗ trợ sức khỏe xương khớp, tăng cường khối lượng cơ bắp và đẩy nhanh quá trình phục hồi sau tổn thương. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung collagen peptide có thể giúp giảm nếp nhăn và tăng độ ẩm cho da sau vài tuần sử dụng. Một số người dùng tại Việt Nam, đặc biệt là phụ nữ sau tuổi 30, thường tìm đến các sản phẩm collagen nhập khẩu từ Nhật Bản hoặc Hàn Quốc như Shiseido, Meiji, hay các sản phẩm nội địa như Nước uống Collagen Saffron của Dược Mỹ Phẩm CVI, với mức giá dao động từ 400.000 VNĐ đến 1.500.000 VNĐ tùy loại và thương hiệu.

Lưu ý

Nếu bạn có ý định bổ sung collagen, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về liều lượng và cách dùng phù hợp. Điều này đặc biệt quan trọng vì không phải ai cũng cần bổ sung thêm nếu đã có chế độ ăn uống cân bằng và đầy đủ dưỡng chất. Ví dụ, một chế độ ăn giàu vitamin C (có nhiều trong cam, ổi, ớt chuông), kẽm (có trong thịt bò, hạt bí) và đồng (có trong hải sản, nấm) có thể hỗ trợ cơ thể tự sản xuất collagen hiệu quả. Tránh tự ý sử dụng quá liều lượng khuyến nghị để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối đa.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.