FOMO là gì? Biểu hiện, ảnh hưởng và cách khắc phục

FOMO, viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Fear of Missing Out,” được diễn giải là Hội chứng sợ bỏ lỡ. Đây là một trạng thái tâm lý đặc trưng bởi cảm giác lo lắng, bồn chồn hoặc ám ảnh rằng bản thân đang lỡ mất những trải nghiệm thú vị, cơ hội giá trị hay thông tin quan trọng mà những người khác đang được tận hưởng. Hội chứng FOMO trở nên phổ biến rộng rãi trong kỷ nguyên số, đặc biệt do sự ảnh hưởng mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội, thúc đẩy người dùng liên tục kiểm tra thông tin và so sánh cuộc sống của mình với người khác.

Biểu hiện của Hội chứng FOMO

Hội chứng sợ bỏ lỡ biểu lộ qua nhiều dấu hiệu khác nhau, bao gồm:

• Cảm giác lo lắng và bất an: Người mắc FOMO thường cảm thấy bồn chồn, khó chịu, thậm chí ghen tị hoặc bất mãn khi chứng kiến người khác có những trải nghiệm tích cực mà mình không có được. Ví dụ, khi bạn bè đăng ảnh đi du lịch Đà Lạt, một người có thể cảm thấy bứt rứt, tiếc nuối vì mình không ở đó.
• Thực hiện hành động bốc đồng: Do sợ bỏ lỡ, họ có thể vội vã tham gia vào các hoạt động hoặc đưa ra quyết định mà không có sự cân nhắc kỹ lưỡng, chỉ vì muốn nắm bắt cơ hội. Chẳng hạn, một người có thể mua vé concert của một nghệ sĩ nổi tiếng dù không thực sự yêu thích, chỉ vì thấy mọi người xung quanh đều đi và không muốn bị “lạc lõng”.
• Phụ thuộc vào mạng xã hội: Một biểu hiện rõ rệt là việc liên tục kiểm tra điện thoại và các trang mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok để đảm bảo không bỏ lỡ bất kỳ thông tin, xu hướng hay sự kiện nào đang diễn ra. Theo một khảo sát của Q&Me năm 2022, trung bình người Việt Nam dành khoảng 2 giờ 21 phút mỗi ngày cho mạng xã hội, và FOMO có thể là một yếu tố thúc đẩy thời gian sử dụng này.
• Giảm sút sự hài lòng: Người bị FOMO thường cảm thấy không thỏa mãn với cuộc sống cá nhân, công việc hay các mối quan hệ hiện tại, bởi họ không ngừng so sánh bản thân với những người xung quanh.
• Cảm giác tự ti: Sự nhận thức rằng bản thân còn kém cỏi hoặc thiếu thốn so với người khác có thể dẫn đến sự lo lắng và suy giảm đáng kể mức độ tự tin.

Tác động của FOMO

Hội chứng sợ bỏ lỡ có thể gây ra nhiều hệ quả tiêu cực:

• Gây phân tán sự tập trung: FOMO khiến cá nhân khó lòng tập trung vào công việc chính, làm xao nhãng khỏi những mục tiêu thực sự quan trọng. Sinh viên có thể dành nhiều thời gian lướt mạng xã hội để cập nhật tin tức bạn bè thay vì học bài, dẫn đến kết quả học tập kém.
• Hình thành ảo tưởng về hạnh phúc: Việc không ngừng tìm kiếm “hạnh phúc ảo” trên không gian mạng có thể khiến người ta cảm thấy cô đơn và lạc lõng hơn trong cuộc sống thực. Thay vì tận hưởng bữa ăn ngon tại một nhà hàng ở Hà Nội, nhiều người lại bận chụp ảnh, đăng bài để “khoe” với bạn bè, bỏ lỡ khoảnh khắc hiện tại.
• Hậu quả về mặt tài chính: Theo thông tin từ Zalopay, FOMO có thể dẫn đến việc chi tiêu không kiểm soát, mua sắm những món đồ không cần thiết hoặc đưa ra các quyết định đầu tư sai lầm, gây ảnh hưởng đến tình hình tài chính cá nhân. Ví dụ, một người có thể vội vàng đầu tư vào một đồng tiền ảo đang “hot” theo lời khuyên trên mạng xã hội mà không tìm hiểu kỹ, dẫn đến thua lỗ nặng nề. Hay việc chạy theo các chương trình giảm giá “sốc” của các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada trong các dịp sale lớn (11.11, 12.12) dù không thực sự cần sản phẩm đó cũng là một biểu hiện của FOMO trong chi tiêu.
• Gây căng thẳng và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý: Hội chứng này có mối liên hệ mật thiết với các tình trạng lo âu và trầm cảm, gây tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần. Một nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội cho thấy, tỷ lệ người trẻ gặp vấn đề tâm lý có xu hướng tăng, một phần do áp lực từ mạng xã hội và hội chứng sợ bỏ lỡ.

Phương pháp khắc phục FOMO

Để quản lý và vượt qua hội chứng sợ bỏ lỡ, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Giảm thiểu thời gian sử dụng mạng xã hội: Hạn chế đáng kể thời gian tương tác với điện thoại và các nền tảng mạng xã hội sẽ giúp giảm bớt áp lực so sánh. Bạn có thể đặt giới hạn thời gian sử dụng ứng dụng trên điện thoại thông minh, hoặc thử “detox” mạng xã hội trong một ngày cuối tuần.
• Tập trung vào mục tiêu cá nhân và hiện tại: Đặt ra các mục tiêu rõ ràng cho bản thân và thực hành chánh niệm (mindfulness) để tập trung vào những giá trị mình đang sở hữu, như được chia sẻ bởi Thư Viện Pháp Luật và YouMed. Thay vì lo lắng về những gì người khác đang làm, hãy tập trung vào việc hoàn thành công việc của mình hoặc tận hưởng khoảnh khắc hiện tại.
• Thực hành lòng biết ơn: Thay vì khao khát những điều mình thiếu, hãy tập trung vào việc trân trọng những gì mình đang có. Mỗi ngày, bạn có thể dành vài phút để viết ra 3 điều mình cảm thấy biết ơn, dù là những điều nhỏ nhặt như một bữa ăn ngon hay một buổi trò chuyện ý nghĩa với gia đình.
• Xây dựng kết nối thực sự: Ưu tiên phát triển các mối quan hệ có ý nghĩa trong đời thực, thay vì quá phụ thuộc vào thế giới ảo. Dành thời gian gặp gỡ bạn bè, gia đình, tham gia các hoạt động cộng đồng tại địa phương thay vì chỉ tương tác qua màn hình điện thoại.
• Chủ động chăm sóc bản thân: Duy trì các hoạt động thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý và tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý chuyên nghiệp khi cần thiết, theo khuyến nghị từ YouMed. Các hoạt động như yoga, thiền, đọc sách, hoặc đơn giản là đi dạo công viên có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Nếu cảm thấy FOMO ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, việc tìm đến chuyên gia tâm lý tại các bệnh viện như Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 hoặc các phòng khám tư nhân có thể hữu ích.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ khi cần thiết.