Platinum là gì? Đặc điểm, ứng dụng và phân biệt với vàng trắng

Platinum, hay còn gọi là Bạch kim, là một kim loại quý hiếm sở hữu sắc trắng bạc tự nhiên. Kim loại này nổi bật với tính trơ hóa học cao, khả năng chống ăn mòn và oxy hóa vượt trội. Platinum được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực quan trọng, từ việc chế tác trang sức cao cấp, đóng vai trò là chất xúc tác thiết yếu trong ngành công nghiệp ô tô, đến y tế và là một kênh đầu tư giá trị. Platinum chủ yếu được khai thác tại Nam Phi và được định danh là một nguyên tố hóa học với ký hiệu Pt.

Đặc điểm và Tính chất của Platinum

Platinum sở hữu những đặc tính độc đáo khiến nó trở thành một kim loại quý giá và được săn đón:

Màu sắc và độ bền

Platinum có màu trắng bạc nguyên bản, không bị xỉn màu hay ăn mòn theo thời gian. Điều này đảm bảo trang sức từ kim loại này duy trì độ sáng bóng lâu dài mà không cần xi mạ. Đặc tính này đặc biệt quan trọng với các sản phẩm như nhẫn cưới, biểu tượng cho sự bền vững.

Độ hiếm

Là một trong những kim loại quý hiếm nhất hành tinh, Platinum có nguồn cung khan hiếm hơn vàng đáng kể, gấp nhiều lần. Theo số liệu từ Hội đồng Đầu tư Bạch kim Thế giới (WPIC), tổng sản lượng Platinum khai thác hàng năm toàn cầu chỉ khoảng 180-200 tấn, thấp hơn nhiều so với khoảng 3.000 tấn vàng được khai thác. Sự khan hiếm này góp phần tạo nên giá trị cao của Platinum.

Tính trơ

Platinum sở hữu hoạt tính hóa học rất thấp. Nó không bị oxy hóa ngay cả ở nhiệt độ cao và không hòa tan trong các loại axit thông thường như axit nitric hay axit clohydric. Tính trơ này giúp Platinum giữ được vẻ đẹp và tính toàn vẹn trong nhiều môi trường khắc nghiệt.

Nguồn gốc

Tên gọi “Platin” có nguồn gốc từ cụm từ “platina del pinto” trong tiếng Tây Ban Nha, mang ý nghĩa “sắc bạc óng ánh của sông Pinto”. Đây là con sông nơi những người thợ mỏ Tây Ban Nha lần đầu tiên tìm thấy kim loại này ở Colombia vào thế kỷ 16.

Ứng dụng phổ biến của Platinum

Nhờ những đặc tính vượt trội, Platinum được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp và lĩnh vực đời sống:

Trang sức

Nhờ vẻ đẹp sang trọng và độ bền vượt trội, Platinum được ưa chuộng để chế tác trang sức cao cấp, đặc biệt là nhẫn cưới và nhẫn đính hôn. Tại Việt Nam, nhiều thương hiệu trang sức lớn như PNJ, Doji hay SJC đều có các bộ sưu tập trang sức Platinum, với mức giá dao động từ vài chục triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng tùy theo thiết kế và trọng lượng. Trang sức Platinum mang vẻ đẹp vĩnh cửu, không cần xi mạ lại định kỳ như vàng trắng.

Công nghiệp ô tô

Platinum là thành phần không thể thiếu trong bộ chuyển đổi xúc tác của xe hơi. Bộ chuyển đổi này có vai trò chuyển hóa các khí thải độc hại như carbon monoxide (CO), hydrocarbon (HC) và oxit nitơ (NOx) thành chất ít gây hại hơn (carbon dioxide, nước và nitơ) trước khi thải ra môi trường. Theo ước tính, khoảng 40% lượng Platinum sản xuất ra được sử dụng trong ngành công nghiệp ô tô. Với xu hướng siết chặt tiêu chuẩn khí thải Euro 5, Euro 6, nhu cầu về Platinum trong ngành này vẫn duy trì ở mức cao.

Y tế

Kim loại này được sử dụng trong việc tạo ra một số thiết bị y tế chuyên dụng nhờ tính tương thích sinh học cao, không gây phản ứng phụ với cơ thể người. Các ứng dụng bao gồm máy trợ tim, răng giả, và các dụng cụ phẫu thuật. Hợp chất của Platinum như Cisplatin cũng được sử dụng trong hóa trị liệu để điều trị một số loại ung thư.

Đầu tư

Với tính khan hiếm và sự ổn định về giá trị, Platinum được coi là một công cụ đầu tư hiệu quả, giúp tích trữ giá trị tài sản. Giống như vàng, Platinum có thể được mua dưới dạng thỏi, miếng hoặc tiền xu. Tại Việt Nam, một số công ty kinh doanh vàng bạc đá quý cũng cung cấp dịch vụ mua bán Platinum dưới dạng miếng hoặc trang sức. Giá Platinum thường biến động theo cung cầu thị trường và tình hình kinh tế toàn cầu, nhưng về dài hạn, nó được xem là một tài sản có giá trị tích trữ.

Phân biệt Platinum và Vàng trắng

Mặc dù có màu sắc tương tự, Platinum và vàng trắng là hai loại kim loại hoàn toàn khác nhau về thành phần, tính chất và giá trị:

• Platinum là một kim loại nguyên chất, không phải là hợp kim, và được biểu thị bằng ký hiệu hóa học Pt. Độ tinh khiết của Platinum trong trang sức thường là 90-95% (Pt900 hoặc Pt950), đảm bảo độ bền và màu sắc tự nhiên.

• Vàng trắng là một hợp kim, được hình thành từ vàng làm thành phần chính (thường là 75% vàng nguyên chất đối với vàng 18K), kết hợp cùng các kim loại khác như niken, paladi, hoặc bạc để tạo màu trắng. Do sự pha trộn với các kim loại khác, vàng trắng có xu hướng dễ bị xỉn màu và thường yêu cầu xi mạ thêm một lớp Rhodium để duy trì màu sắc trắng sáng và độ bóng ban đầu. Một lưu ý nhỏ: để giữ độ bền màu cho vàng trắng, bạn nên xi mạ lại định kỳ 6-12 tháng một lần tại các cửa hàng trang sức. Chi phí xi mạ lại tại Việt Nam thường dao động từ 100.000 – 300.000 VND tùy kích thước sản phẩm.

Sự khác biệt về thành phần này khiến Platinum có giá trị cao hơn vàng trắng, đồng thời mang lại độ bền màu và khả năng chống ăn mòn vượt trội.

*

Thông tin tham khảo. Không phải lời khuyên đầu tư.