Polyester là gì? Đặc tính, ưu nhược điểm, ứng dụng

Polyester là một loại sợi tổng hợp quen thuộc, được tạo ra từ dầu mỏ thông qua quá trình hóa học trùng hợp. Vật liệu này nổi bật nhờ nhiều đặc tính ưu việt như độ bền cao, khả năng chống nhăn, kháng nước, chống bám bẩn và dễ dàng vệ sinh. Chính vì những đặc tính này, polyester được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất trang phục, chăn ga gối đệm, đồ nội thất cho đến các thiết bị công nghiệp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng 100% polyester có thể gây ra hiện tượng tĩnh điện và hạn chế khả năng thoáng khí.

Nguồn gốc và cấu tạo của Polyester

Polyester là một loại nhựa có nguồn gốc từ dầu mỏ, than đá và không khí. Thành phần chính của sợi này bao gồm ethylene glycol (EG) và acid terephthalic (PTA). Sợi polyester được tạo ra thông qua quá trình phản ứng hóa học trùng hợp. Đây là một chuỗi phản ứng liên kết các phân tử nhỏ (monomer) lại với nhau để hình thành các chuỗi polymer dài. Quá trình này tạo nên cấu trúc bền vững cho sợi polyester.

Đặc tính nổi bật của Polyester

Polyester sở hữu nhiều đặc tính làm cho nó trở thành một vật liệu phổ biến.

Ưu điểm

• Độ bền vượt trội: Cấu trúc sợi của polyester vô cùng chắc chắn và khó bị phá vỡ. Vật liệu này thể hiện khả năng chống co rút và giãn nhão một cách hiệu quả, giúp sản phẩm giữ được hình dạng ban đầu theo thời gian. Ví dụ, các loại dây thừng hoặc lưới đánh cá làm từ polyester có độ bền kéo cao, chịu được lực tác động lớn.
• Chống nhăn tốt: Vải polyester ít bị nhăn và có thể dễ dàng phục hồi hình dạng ban đầu sau khi bị gấp hay vò. Điều này làm cho quần áo từ polyester ít cần ủi, tiện lợi cho những người bận rộn hoặc khi đi du lịch.
• Kháng nước và chống bám bẩn: Đặc tính này giúp bề mặt vải luôn giữ được vẻ mới mẻ và việc làm sạch trở nên thuận tiện, chỉ cần lau nhẹ. Áo khoác chống thấm nước hoặc túi xách làm từ polyester là ví dụ điển hình cho khả năng này.
• Khả năng giữ màu ổn định: Màu sắc của sản phẩm từ polyester duy trì độ bền lâu, hạn chế tối đa tình trạng phai màu theo thời gian và qua nhiều lần giặt. Điều này đặc biệt quan trọng với các sản phẩm cần giữ màu sắc tươi sáng như đồng phục học sinh hay trang phục thể thao.
• Khô nhanh chóng: Đặc điểm này đặc biệt phù hợp cho việc sản xuất trang phục thể thao hoặc các sản phẩm cần giặt giũ thường xuyên, giúp tiết kiệm thời gian phơi. Một chiếc áo thể thao làm từ polyester có thể khô trong vòng 1-2 giờ sau khi giặt, nhanh hơn nhiều so với vải cotton.

Nhược điểm

• Dễ gây tĩnh điện: Vải 100% polyester có xu hướng tích tụ điện, điều này có thể khiến tóc hoặc lông dựng lên khi tiếp xúc. Điều này thường xảy ra vào mùa đông hoặc ở những nơi có độ ẩm thấp.
• Cảm giác nóng và bí bách: Khả năng thấm hút mồ hôi của polyester còn hạn chế, dẫn đến cảm giác nóng bức và khó chịu cho người mặc, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm như mùa hè ở Việt Nam. Để khắc phục, nhiều nhà sản xuất kết hợp polyester với các sợi tự nhiên như cotton để tăng khả năng thoáng khí.
• Khả năng dễ cháy: Polyester dễ bắt lửa, do đó cần cẩn trọng khi sử dụng gần nguồn nhiệt. Điều này là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc trong các ứng dụng công nghiệp hoặc nội thất.
• Ít thân thiện với môi trường: Việc phân hủy polyester trong tự nhiên diễn ra rất chậm, có thể mất hàng trăm năm. Quá trình sản xuất vật liệu này cũng có thể phát sinh các vấn đề ô nhiễm môi trường. Hiện nay, nhiều công ty đang nghiên cứu và phát triển polyester tái chế (rPET) từ chai nhựa đã qua sử dụng để giảm thiểu tác động này. Ví dụ, một số thương hiệu thời trang tại Việt Nam như Canifa hay IVY moda đã bắt đầu sử dụng vải tái chế trong một số bộ sưu tập của mình.

Ứng dụng phổ biến của Polyester

Polyester được áp dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau nhờ vào các đặc tính ưu việt của nó.

• Ngành may mặc: Polyester được sử dụng để sản xuất đa dạng các loại trang phục, từ quần áo thường ngày, đồ thể thao cho đến đồ lót. Đặc biệt, áo khoác gió, quần áo thể thao của các thương hiệu như Adidas, Nike hay các sản phẩm của các nhãn hàng Việt Nam như Biti’s thường sử dụng polyester do khả năng khô nhanh và bền.
• Nội thất gia đình: Vật liệu này là thành phần chính trong việc tạo ra chăn, ga, gối, rèm cửa và thảm trải sàn, mang lại độ bền và dễ vệ sinh. Ví dụ, các loại ga trải giường chống thấm hoặc rèm cửa cản sáng tại các cửa hàng nội thất như JYSK hay IKEA thường có thành phần polyester.
• Sản xuất công nghiệp: Polyester được dùng làm vật liệu cách điện hiệu quả, cũng như đệm cho các dụng cụ và thiết bị công nghiệp. Nó cũng được sử dụng trong sản xuất dây đai an toàn, lốp xe và vật liệu lọc.
• Các sản phẩm đa dạng khác: Bao gồm tấm lót, vật liệu composite, và được ứng dụng trong lĩnh vực đóng tàu, thuyền, cũng như sản xuất bàn ghế. Với khả năng chống chịu thời tiết tốt, polyester cũng là lựa chọn phổ biến cho các sản phẩm ngoài trời. Trong ngành xây dựng, polyester còn được dùng làm vật liệu gia cường cho bê tông hoặc composite, giúp tăng cường độ bền và tuổi thọ cho công trình.