Cacao: Lợi ích sức khỏe, công dụng, nguồn gốc & lưu ý

Cacao là một loại hạt giàu dinh dưỡng từ cây Theobroma cacao, được chế biến thành bột hoặc bơ để sử dụng làm nguyên liệu chính cho sô cô la và nhiều món ăn khác. Loại hạt này chứa nhiều polyphenol, flavonoid, cùng các khoáng chất thiết yếu như sắt, magie, kẽm và đồng. Cacao mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kể, bao gồm khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ cải thiện tuần hoàn máu, giảm viêm và tăng cường chức năng nhận thức. Các phương pháp chế biến, đặc biệt là quá trình kiềm hóa, có thể làm giảm đáng kể hàm lượng polyphenol có lợi, ảnh hưởng đến hiệu quả sức khỏe của cacao.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.

Nguồn gốc và Đặc điểm của Cây Cacao

Cây cacao (Theobroma cacao) có nguồn gốc lâu đời từ các khu vực Trung và Nam Mỹ, nơi được tìm thấy và sử dụng từ hàng ngàn năm trước. Đây là một loại cây thân gỗ nhỏ, đặc trưng bởi việc ưa thích bóng râm. Cây thường nở hoa màu đỏ hồng tím và cho quả quanh năm, đảm bảo nguồn cung cấp liên tục.

Tại Việt Nam, cây cacao được trồng chủ yếu ở các tỉnh phía Nam Bộ và Tây Nguyên. Một số tỉnh tiêu biểu có thể kể đến như Đắk Lắk, Bình Phước, Đồng Nai, nơi có điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, với nhiệt độ và độ ẩm phù hợp, thuận lợi cho sự phát triển của cây. Ví dụ, tại Đắk Lắk, diện tích trồng cacao đã từng đạt khoảng 10.000 ha vào năm 2012, dù hiện tại có sự biến động. Giá thu mua hạt cacao tươi tại nông hộ dao động từ 5.000 – 8.000 VND/kg tùy thời điểm.

Sản phẩm Cacao và Công dụng Đa năng

Bột cacao được tạo ra từ hạt cacao thông qua các bước như lên men, phơi khô, rang và nghiền. Quá trình này giúp giữ lại phần lớn chất dinh dưỡng quý giá có trong hạt.

Lợi ích sức khỏe của Cacao

• Giàu chất chống oxy hóa: Cacao là nguồn cung cấp dồi dào polyphenol và flavonoid, những hợp chất có khả năng chống oxy hóa và kháng viêm mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Hàm lượng chất chống oxy hóa trong cacao nguyên chất thường cao hơn nhiều so với các loại trái cây khác như việt quất hay lựu.
• Tốt cho tim mạch: Cacao hỗ trợ cải thiện lưu thông máu, góp phần ổn định huyết áp và giảm mức cholesterol xấu trong cơ thể, từ đó bảo vệ sức khỏe tim mạch. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng cacao đen thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp tâm thu trung bình 2-3 mmHg.
• Cải thiện chức năng não bộ: Các flavonoid có trong cacao có thể thúc đẩy lưu lượng máu lên não, từ đó nâng cao và bảo vệ chức năng nhận thức, bao gồm trí nhớ và sự tập trung.
• Cung cấp khoáng chất: Cacao cung cấp các khoáng chất thiết yếu cho cơ thể như magie (quan trọng cho chức năng cơ và thần kinh), sắt (ngăn ngừa thiếu máu), kẽm (tăng cường miễn dịch) và đồng (hỗ trợ sản xuất năng lượng). Một khẩu phần 100g bột cacao nguyên chất có thể cung cấp gần 50% nhu cầu magie hàng ngày.

Ứng dụng của Cacao

• Nguyên liệu: Cacao là nguyên liệu không thể thiếu để sản xuất bột cacao, bơ cacao, và là thành phần chính tạo nên sô cô la – một trong những món ăn được ưa chuộng toàn cầu. Các thương hiệu sô cô la Việt Nam như Marou Faiseurs de Chocolat hay Alluvia Chocolate đã tạo ra những sản phẩm chất lượng cao từ hạt cacao địa phương.
• Thức uống: Có thể pha chế thành đồ uống nóng hoặc lạnh, mang lại hương vị thơm ngon đặc trưng và cảm giác thư giãn, dễ chịu cho người thưởng thức. Một cốc cacao nóng vào buổi sáng là lựa chọn phổ biến tại nhiều quán cà phê ở Việt Nam, với giá trung bình từ 30.000 – 60.000 VND.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng Cacao

Quá trình chế biến có thể ảnh hưởng đến hàm lượng polyphenol, từ đó làm giảm lợi ích sức khỏe mà cacao mang lại. Đặc biệt, việc xử lý cacao bằng kiềm (còn gọi là Dutch-processed) nhằm giảm vị đắng tự nhiên có thể làm giảm đáng kể hàm lượng polyphenol có lợi trong bột cacao. Để tối ưu lợi ích sức khỏe, nên ưu tiên các sản phẩm cacao ít qua chế biến hoặc không kiềm hóa. Một mẹo nhỏ là tìm kiếm nhãn “non-alkalized” hoặc “natural” trên bao bì sản phẩm để đảm bảo hàm lượng polyphenol được bảo toàn tối đa. Ví dụ, khi mua bột cacao tại các siêu thị lớn ở Việt Nam như Coopmart hay Big C, người tiêu dùng nên đọc kỹ nhãn mác để chọn loại “cacao nguyên chất” hoặc “cacao tự nhiên” thay vì “cacao đã kiềm hóa”.