Token là gì? Phân biệt Token tài chính & Blockchain

Token là một khái niệm linh hoạt, được sử dụng trong nhiều ngữ cảnh khác nhau, từ công nghệ thông tin đến tài chính số. Tùy theo từng trường hợp, token có thể là một đoạn mã xác thực, một thiết bị tạo mã bảo mật, hoặc một đơn vị tài sản số trong chuỗi khối blockchain. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa các loại token này là cần thiết để ứng dụng chúng một cách hiệu quả và an toàn.

Trong các giao dịch trực tuyến, token thường xuất hiện dưới dạng mã OTP (mật khẩu dùng một lần) để xác nhận giao dịch, mang giá trị pháp lý tương đương với chữ ký điện tử của người dùng. Trong lĩnh vực blockchain, một token đại diện cho một tài sản số, có thể cung cấp quyền sử dụng dịch vụ (utility token) hoặc đại diện cho tài sản vật chất (security token).

Token trong Tài chính – Ngân hàng

Trong ngành tài chính và ngân hàng, token là một phần không thể thiếu trong việc đảm bảo an toàn và xác thực các giao dịch. Vai trò của token ở đây là tạo ra một loại mật khẩu ngẫu nhiên cho mỗi giao dịch, giúp bảo mật thông tin cá nhân và tài chính của người dùng.

Vai trò và hình thức

Token trong ngân hàng đóng vai trò thiết yếu trong việc xác thực và bảo mật thông tin. Chúng giúp ngăn chặn các hành vi gian lận và truy cập trái phép. Token có thể tồn tại dưới hai hình thức chính:

• Hard token (thiết bị vật lý): Là một thiết bị nhỏ, thường có kích thước như USB hoặc móc khóa, được cấp bởi ngân hàng. Thiết bị này tự động tạo ra một mã số duy nhất sau mỗi khoảng thời gian nhất định (ví dụ 60 giây) hoặc khi người dùng nhấn nút. Mã số này sau đó được sử dụng để xác nhận giao dịch. Các ngân hàng lớn tại Việt Nam như Vietcombank, Techcombank từng phát hành hard token cho khách hàng doanh nghiệp hoặc khách hàng có nhu cầu bảo mật cao.

• Soft token (mã OTP qua ứng dụng/tin nhắn): Phổ biến hơn hiện nay, soft token là mã OTP được gửi trực tiếp đến điện thoại của người dùng qua tin nhắn SMS hoặc thông qua ứng dụng di động của ngân hàng (ví dụ Vietcombank SmartOTP, BIDV SmartBanking). Phương pháp này tiện lợi hơn và được đa số người dùng cá nhân ưa chuộng.

Chức năng và ví dụ

Chức năng chính của token trong tài chính là đảm bảo tính bảo mật cao, xác thực giao dịch một cách hiệu quả. Pháp luật Việt Nam cũng công nhận giá trị pháp lý của các mã token này, tương đương với chữ ký của người dùng trong các giao dịch điện tử.

Ví dụ cụ thể:

• Khi thực hiện chuyển khoản ngân hàng qua Internet Banking hoặc Mobile Banking, người dùng cần nhập mã token (thường là mã OTP) để xác nhận giao dịch. Nếu không có mã này, giao dịch sẽ không thể hoàn tất.
• Trong các thủ tục hành chính trực tuyến như kê khai thuế qua cổng Tổng cục Thuế hoặc nộp hồ sơ bảo hiểm xã hội điện tử, mã token cũng được sử dụng để tăng cường tính an toàn và xác thực người gửi. Điều này giúp đảm bảo tính toàn vẹn và không thể chối bỏ của thông tin.

Việc áp dụng token đã giảm đáng kể rủi ro trong các giao dịch điện tử, mang lại sự yên tâm cho cả người dùng và các tổ chức tài chính.

Token trong Blockchain

Trong lĩnh vực blockchain, token mang một ý nghĩa hoàn toàn khác so với token trong tài chính truyền thống. Đây là một đơn vị giá trị được phát hành và giao dịch trên các nền tảng phi tập trung, hoạt động như một giải pháp thay thế hoặc bổ sung cho tiền tệ truyền thống.

Vai trò và chức năng

Token trong blockchain không chỉ là một đơn vị tiền tệ mà còn có thể đại diện cho nhiều loại tài sản hoặc quyền lợi khác nhau. Chúng được xây dựng trên một blockchain có sẵn như Ethereum, Binance Smart Chain (BSC) hoặc Solana.

Các chức năng chính của token trong blockchain bao gồm:

• Utility Token (Token tiện ích): Loại token này cung cấp quyền truy cập vào các dịch vụ hoặc sản phẩm trong một hệ sinh thái blockchain cụ thể. Người nắm giữ utility token có thể sử dụng chúng để thanh toán phí giao dịch, truy cập các tính năng đặc biệt, hoặc tham gia vào quá trình quản trị của một dự án.
• Ví dụ: Token BNB của Binance là một utility token, cho phép người dùng giảm phí giao dịch trên sàn Binance, hoặc tham gia mua token mới trên Binance Launchpad. Token AXS của Axie Infinity cho phép người chơi tham gia quản trị và sử dụng trong game.

• Security Token (Token chứng khoán): Loại token này đại diện cho các tài sản hữu hình hoặc vô hình trong thế giới thực, như cổ phiếu của một công ty, bất động sản, tác phẩm nghệ thuật, hoặc các quỹ đầu tư. Security token có khả năng mang lại lợi tức (như cổ tức) cho người sở hữu và thường phải tuân thủ các quy định pháp luật về chứng khoán.
• Ví dụ: Một dự án có thể phát hành security token đại diện cho quyền sở hữu một phần của một tòa nhà văn phòng. Người mua token này sẽ được hưởng một phần lợi nhuận từ việc cho thuê tòa nhà đó. Tại Việt Nam, khái niệm security token đang được các cơ quan quản lý nghiên cứu và xem xét khung pháp lý.

Đặc điểm của Token Blockchain

Việc xây dựng token trên blockchain thường có chi phí thấp và dễ dàng triển khai do tận dụng cơ sở hạ tầng có sẵn của blockchain nền tảng. Tuy nhiên, chúng phụ thuộc vào nền tảng blockchain chính mà chúng được xây dựng. Điều này có nghĩa là nếu blockchain nền tảng gặp sự cố, các token xây dựng trên đó cũng có thể bị ảnh hưởng.

Phân biệt Coin và Token trong Crypto

Trong thế giới tiền điện tử, người mới thường nhầm lẫn giữa “coin” và “token“. Dù cả hai đều là tài sản số, chúng có những khác biệt cơ bản về cấu trúc và chức năng.

• Coin: Là một loại tiền điện tử sở hữu một blockchain độc lập của riêng nó. Chức năng chính của coin là hoạt động như một loại tiền tệ, phương tiện trao đổi, hoặc lưu trữ giá trị trong mạng lưới blockchain đó. Các giao dịch coin được ghi lại trực tiếp trên blockchain của nó.
• Ví dụ: Bitcoin (BTC) có blockchain riêng (Bitcoin Blockchain), Ethereum (ETH) có blockchain riêng (Ethereum Blockchain). Litecoin (LTC), Ripple (XRP) cũng là các coin.

• Token: Được xây dựng dựa trên một blockchain sẵn có, không có blockchain riêng. Token thường được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau ngoài vai trò tiền tệ, như:
• Gọi vốn (Initial Coin Offering – ICO hoặc Initial DEX Offering – IDO): Các dự án blockchain phát hành token để huy động vốn từ cộng đồng.
• Cung cấp quyền truy cập vào các ứng dụng (dApps): Người dùng cần sở hữu token để sử dụng các dịch vụ hoặc tính năng trong một ứng dụng phi tập trung.
• Đại diện cho tài sản: Như đã đề cập trong phần security token.

• Ví dụ: USDT (Tether) là một stablecoin được xây dựng trên nhiều blockchain khác nhau như Ethereum (ERC-20 token) hoặc Tron (TRC-20 token). Các game NFT như Axie Infinity sử dụng token AXS và SLP, cả hai đều được xây dựng trên Ethereum và Ronin Blockchain (một sidechain của Ethereum).

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa coin và token giúp người dùng đưa ra các quyết định đầu tư và sử dụng tiền điện tử một cách tỉnh táo hơn. Mặc dù thị trường tiền điện tử có nhiều tiềm năng, người dùng cần nghiên cứu kỹ lưỡng và thận trọng trước khi tham gia. Đây không phải lời khuyên đầu tư.