ADHD là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân & cách điều trị

ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) là một dạng rối loạn phát triển thần kinh, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các triệu chứng như khó duy trì chú ý, hiếu động thái quá và hành vi bốc đồng. Những biểu hiện này thường khởi phát từ thời thơ ấu và có khả năng kéo dài đến giai đoạn trưởng thành, gây trở ngại đáng kể trong việc tập trung, kiểm soát hành vi, từ đó dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội.

Các Dạng ADHD Chính

ADHD được phân loại thành ba dạng chủ yếu, tùy thuộc vào nhóm triệu chứng nổi bật:

1. Giảm chú ý: Người bệnh gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung, dễ dàng bị phân tâm, thường xuyên quên các chi tiết và gặp trở ngại trong việc tổ chức công việc. Ví dụ, một học sinh có thể thường xuyên quên sách vở khi đến lớp hoặc không hoàn thành bài tập về nhà.

1. Tăng động/Bốc đồng: Cá nhân thường xuyên có nhu cầu vận động, biểu hiện sự bồn chồn, nói nhiều, có xu hướng ngắt lời người khác và thực hiện hành động mà không suy nghĩ kỹ lưỡng. Một người lớn có thể đưa ra quyết định tài chính đột ngột mà không cân nhắc hậu quả.
2. Kết hợp cả hai dạng trên: Dạng này bao gồm sự biểu hiện đồng thời của cả các triệu chứng giảm chú ý và tăng động/bốc đồng, tạo nên một bức tranh lâm sàng phức tạp.

Nguyên Nhân Gây Nên ADHD

Nguyên nhân dẫn đến ADHD phức tạp và đa yếu tố, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Rối loạn này có tính chất di truyền trong các gia đình, cho thấy vai trò quan trọng của yếu tố gen. Nghiên cứu cho thấy nếu cha mẹ bị ADHD, khả năng con cái mắc phải có thể lên tới 50%.
• Yếu tố môi trường: Việc tiếp xúc với các độc tố như chì trong giai đoạn thơ ấu hoặc sinh non cũng được xem là những yếu tố nguy cơ. Ví dụ, trẻ sinh ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ có nguy cơ mắc ADHD cao hơn.
• Tổn thương não: Những tổn thương ở não bộ do chấn thương đầu hoặc các vấn đề phát sinh trong thời kỳ mang thai cũng có thể đóng góp vào sự phát triển của ADHD.

Biểu Hiện Ở Trẻ Em Và Người Lớn

Các biểu hiện của ADHD có sự khác biệt rõ rệt tùy theo từng nhóm tuổi:

• Ở trẻ em: Trẻ có thể biểu hiện tình trạng mơ mộng, thường xuyên quên bài tập, bồn chồn, không chú ý đến các chi tiết nhỏ và gặp khó khăn trong việc hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Một số trẻ có thể gặp vấn đề trong việc tuân thủ các quy tắc ở trường học, ví dụ, không ngồi yên trong giờ học hoặc thường xuyên làm mất đồ dùng học tập.
• Ở người lớn: Người trưởng thành thường phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến tổ chức công việc, quản lý thời gian kém hiệu quả, khó kiểm soát cảm xúc, và có thể thường xuyên cảm thấy lo lắng hoặc chán nản. Người trưởng thành có ADHD có thể gặp khó khăn trong việc duy trì một công việc ổn định, thường xuyên trễ deadline, hoặc gặp trục trặc trong các mối quan hệ cá nhân do sự bốc đồng.

Chẩn Đoán Và Điều Trị ADHD

Việc chẩn đoán và điều trị ADHD đòi hỏi sự can thiệp của các chuyên gia y tế:

• Chẩn đoán: Quá trình chẩn đoán được thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn lâm sàng cụ thể và cần có sự đánh giá từ chuyên gia y tế có kinh nghiệm, như bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học lâm sàng. Tại Việt Nam, các bệnh viện như Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 hoặc Bệnh viện Nhi Trung ương có thể thực hiện chẩn đoán.
• Điều trị: Phương pháp điều trị thường kết hợp nhiều liệu pháp, bao gồm:
• Liệu pháp thuốc: Sử dụng các chất kích thích (ví dụ: Methylphenidate) hoặc các loại thuốc khác theo chỉ định của bác sĩ để điều hòa các chất dẫn truyền thần kinh trong não. Việc sử dụng thuốc phải được giám sát chặt chẽ bởi chuyên gia y tế.
• Liệu pháp hành vi: Nhằm điều chỉnh các thói quen và phản ứng không phù hợp, giúp người bệnh phát triển các kỹ năng quản lý bản thân tốt hơn. Ví dụ, liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) có thể giúp người lớn có ADHD cải thiện kỹ năng tổ chức và quản lý thời gian.
• Giáo dục và hỗ trợ tâm lý: Để giúp người bệnh và gia đình đối phó tốt hơn với tình trạng này. Các nhóm hỗ trợ tại cộng đồng hoặc các chương trình giáo dục về ADHD có thể cung cấp thông tin và sự đồng cảm.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.