Asexual là gì? Giải thích về người vô tính (Asexual)

Asexual (người vô tính) là một xu hướng tính dục hợp lệ, biểu thị trạng thái ít hoặc không trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục đối với bất kỳ giới tính nào. Đây không phải là một sự lựa chọn, một căn bệnh, hay một giai đoạn nhất thời, mà là một bản dạng tính dục cố hữu của một người, tương tự như dị tính, đồng tính hay song tính. Cộng đồng người vô tính được công nhận là một phần của cộng đồng LGBT+, góp phần mở rộng và làm phong phú thêm khái niệm về các bản dạng và xu hướng tính dục trong xã hội hiện đại.

I. Hiểu đúng về Asexual (Người vô tính)

Để hiểu rõ asexual là gì, chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa sự hấp dẫn tình dục, hành vi tình dục và ham muốn tình dục. Người vô tính không cảm nhận sự hấp dẫn tình dục, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không có khả năng yêu, gắn bó, hoặc thậm chí là có những hành vi tình dục vì những lý do khác ngoài sự hấp dẫn.

1. Không cảm nhận sự hấp dẫn tình dục

Đặc điểm cốt lõi của người vô tính là không có cảm giác khao khát hoặc muốn tham gia vào hoạt động tình dục với người khác. Điều này khác biệt hoàn toàn so với việc mất ham muốn tình dục do các yếu tố như stress, bệnh lý, tác dụng phụ của thuốc, hoặc do lựa chọn kiêng cữ tình dục (celibacy). Kiêng cữ là một hành vi được lựa chọn, trong khi vô tính là một bản dạng tính dục cố hữu.

2. Không phải tình trạng bệnh lý hay rối loạn

Vô tính không được coi là một căn bệnh, rối loạn nội tiết tố, rối loạn chức năng tình dục hay bất kỳ tình trạng bất thường nào về sức khỏe tâm thần/thể chất. Các tổ chức y tế và tâm lý học lớn trên thế giới, bao gồm Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đều không coi vô tính là một bệnh lý. Thay vào đó, nó được xác định là một xu hướng tính dục tự nhiên, vốn có ở một số cá nhân, một phần của sự đa dạng tính dục của con người.

3. Vẫn có khả năng yêu và gắn bó lãng mạn

Một trong những hiểu lầm phổ biến nhất về người vô tính là họ “không có cảm xúc” hoặc “không thể yêu”. Điều này hoàn toàn sai. Mặc dù không có sự hấp dẫn tình dục, người vô tính vẫn hoàn toàn có năng lực cảm nhận tình yêu, xây dựng các mối quan hệ lãng mạn sâu sắc, thiết lập sự gắn bó cảm xúc và mong muốn có bạn đời.

• Hấp dẫn lãng mạn (Romantic attraction): Là mong muốn có một mối quan hệ lãng mạn với ai đó, bao gồm các hoạt động như hẹn hò, nắm tay, ôm ấp, chia sẻ cảm xúc sâu sắc.
• Hấp dẫn tình dục (Sexual attraction): Là mong muốn tham gia vào hoạt động tình dục với ai đó.

Người vô tính có thể trải nghiệm hấp dẫn lãng mạn đối với bất kỳ giới tính nào (ví dụ: vô tính dị lãng mạn, vô tính đồng lãng mạn, vô tính song lãng mạn, vô tính toàn lãng mạn, vô tính vô lãng mạn – sẽ được giải thích rõ hơn trong phần phổ vô tính).

II. Phổ vô tính (Asexual Spectrum)

Phổ vô tính (asexual spectrum) là một khái niệm quan trọng để hiểu rằng vô tính không phải là một trạng thái “đen hoặc trắng”, mà là một dải rộng các trải nghiệm. Giống như phổ màu sắc, phổ vô tính bao gồm rất nhiều bản dạng khác nhau, từ những người hoàn toàn không có bất kỳ sự hấp dẫn tình dục nào cho đến những người có thể trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục trong những điều kiện rất cụ thể hoặc hiếm khi.

Một số bản dạng phổ biến trong phổ vô tính bao gồm:

• Asexual (Vô tính): Không trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục. Đây là điểm khởi đầu của phổ.
• Gray-Asexual (Vô tính xám): Nằm giữa vô tính và không vô tính. Người vô tính xám có thể:
• Hiếm khi trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục.
• Trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục nhưng ở mức độ rất thấp.
• Trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục chỉ trong những hoàn cảnh rất cụ thể.
• Không chắc chắn về việc liệu họ có trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục hay không.
• Demisexual (Bán vô tính): Chỉ trải nghiệm sự hấp dẫn tình dục khi họ đã hình thành một mối liên kết cảm xúc sâu sắc hoặc gắn bó chặt chẽ với người đó. Trước khi có sự gắn kết này, họ không cảm thấy hấp dẫn tình dục.
• Lithsexual/Acesexual: Cảm nhận sự hấp dẫn tình dục nhưng không muốn sự hấp dẫn đó được đáp lại hoặc không muốn tham gia vào hành vi tình dục với người đó.
• Aromantic (Vô ái): Không hoặc ít cảm nhận sự hấp dẫn lãng mạn. Người vô ái có thể là vô tính hoặc không vô tính. Ví dụ, một người dị tính có thể là vô ái (trải nghiệm hấp dẫn tình dục với người khác giới nhưng không có mong muốn về một mối quan hệ lãng mạn).

Việc nhận diện bản thân trong phổ vô tính giúp nhiều người hiểu rõ hơn về trải nghiệm của mình và tìm thấy sự kết nối với những người có cùng bản dạng.

III. Vô ái (Aromantic) và mối liên hệ với Asexual

Để trả lời đầy đủ câu hỏi asexual là gì, chúng ta cần làm rõ thêm về khái niệm vô ái (aromantic).

• Aromantic (Vô ái): Là xu hướng ít hoặc không cảm nhận sự hấp dẫn lãng mạn. Điều này có nghĩa là họ không có mong muốn hoặc không cảm thấy phù hợp với các mối quan hệ lãng mạn truyền thống.
• Mối liên hệ: Một người có thể vừa là asexual vừa là aromantic (vô tính vô ái), nghĩa là họ không cảm nhận cả hấp dẫn tình dục lẫn hấp dẫn lãng mạn. Tuy nhiên, một người cũng có thể là asexual nhưng không phải là aromantic (ví dụ: asexual dị lãng mạn, asexual đồng lãng mạn), nghĩa là họ không cảm nhận hấp dẫn tình dục nhưng vẫn cảm nhận hấp dẫn lãng mạn và mong muốn có một mối quan hệ lãng mạn. Tương tự, một người có thể là aromantic nhưng không phải là asexual (ví dụ: một người dị tính vô ái – có hấp dẫn tình dục với người khác giới nhưng không có mong muốn lãng mạn).

Việc phân biệt hấp dẫn tình dục và hấp dẫn lãng mạn là rất quan trọng để hiểu đầy đủ sự đa dạng của các xu hướng tính dục và lãng mạn.

IV. Vô tính trong cộng đồng LGBT+

Chữ “A” được thêm vào cuối cụm từ LGBT (thường là LGBTQIA+) nhằm đại diện cho cộng đồng vô tính và vô ái, cùng với các bản dạng khác thuộc phổ vô tính. Việc này giúp nâng cao nhận thức và sự chấp nhận đối với sự đa dạng tính dục và lãng mạn, đảm bảo rằng trải nghiệm của người vô tính được công nhận và tôn trọng.

Sự hiện diện của người vô tính trong cộng đồng LGBT+ nhấn mạnh rằng xu hướng tính dục không chỉ giới hạn ở việc ai đó bị hấp dẫn tình dục, mà còn bao gồm cả việc không bị hấp dẫn tình dục. Điều này mở rộng định nghĩa về tính dục và thúc đẩy một môi trường hòa nhập hơn cho tất cả mọi người.

V. Những hiểu lầm và định kiến phổ biến về Asexual

Mặc dù nhận thức về asexual là gì ngày càng tăng, vẫn còn nhiều hiểu lầm và định kiến tồn tại:

1. “Bạn chưa tìm được đúng người đâu”: Đây là một câu nói phổ biến nhưng sai lầm. Vô tính là một xu hướng tính dục cố hữu, không phải là một tình trạng tạm thời sẽ thay đổi khi gặp “người đặc biệt”.

1. “Bạn chỉ đang kiêng cữ thôi”: Như đã đề cập, kiêng cữ là một lựa chọn hành vi, trong khi vô tính là một bản dạng tính dục.
2. “Bạn bị tổn thương tâm lý hoặc có vấn đề về sức khỏe”: Vô tính không phải là kết quả của chấn thương tâm lý hay bất kỳ vấn đề sức khỏe nào. Gắn liền vô tính với bệnh lý là một sự kỳ thị.
3. “Bạn không thể có mối quan hệ hạnh phúc”: Người vô tính hoàn toàn có thể xây dựng những mối quan hệ lãng mạn, tình bạn sâu sắc và gia đình hạnh phúc dựa trên sự tin tưởng, thấu hiểu, tình yêu và sự gắn bó cảm xúc.
4. “Bạn không có cảm xúc”: Đây là một hiểu lầm lớn. Người vô tính có đầy đủ các cung bậc cảm xúc, bao gồm tình yêu, niềm vui, nỗi buồn, giận dữ, và mong muốn gắn kết với người khác.

VI. Hỗ trợ và chấp nhận người vô tính

Để tạo ra một xã hội hòa nhập hơn, việc hiểu và chấp nhận người vô tính là rất quan trọng:

• Tôn trọng bản dạng: Chấp nhận rằng vô tính là một xu hướng tính dục hợp lệ và tự nhiên.
• Lắng nghe và học hỏi: Nếu có người thân, bạn bè là người vô tính, hãy lắng nghe trải nghiệm của họ và tìm hiểu thêm về phổ vô tính.
• Không ép buộc: Không nên ép buộc hoặc gây áp lực cho người vô tính phải tham gia vào các hoạt động tình dục hoặc phải thay đổi bản dạng của họ.
• Sử dụng ngôn ngữ phù hợp: Tránh các cụm từ mang tính định kiến hoặc coi thường.

Việc hiểu rõ asexual là gì và các khía cạnh liên quan không chỉ giúp cộng đồng người vô tính được công nhận mà còn góp phần xây dựng một xã hội cởi mở, đa dạng và chấp nhận hơn cho tất cả mọi người. Mỗi bản dạng tính dục đều có giá trị riêng và xứng đáng được tôn trọng.