Bệnh lậu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và cách phòng tránh

Bệnh lậu là gì? Đây là một loại nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) phổ biến, do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae (thường được gọi là lậu cầu) gây ra. Tình trạng này có khả năng tác động đến nhiều bộ phận trên cơ thể như niệu đạo, cổ tử cung, trực tràng, vòm họng và thậm chí là mắt. Điều đáng lưu ý là bệnh lậu có thể diễn tiến âm thầm, đặc biệt ở phái nữ, và nếu không được phát hiện cũng như điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như vô sinh, hiếm muộn hoặc lây truyền sang trẻ sơ sinh trong quá trình sinh nở.

Nguyên nhân gây bệnh lậu

Nguyên nhân chính dẫn đến bệnh lậu là do sự hiện diện của vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae. Con đường lây truyền chủ yếu và phổ biến nhất là thông qua các hành vi quan hệ tình dục không được bảo vệ, bao gồm quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng với người bị nhiễm bệnh.

Vi khuẩn lậu là loại vi khuẩn phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt, ấm áp của đường sinh dục, bao gồm niệu đạo (ống dẫn nước tiểu ra khỏi cơ thể), cổ tử cung (ở nữ giới), trực tràng và họng. Ngoài ra, trẻ sơ sinh cũng có thể bị lây nhiễm từ mẹ trong quá trình sinh thường nếu người mẹ đang mắc bệnh lậu.

Các vị trí nhiễm trùng thường gặp

Vi khuẩn lậu có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng tại nhiều khu vực khác nhau trên cơ thể, bao gồm:

• Niệu đạo: Đây là vị trí nhiễm trùng phổ biến nhất ở cả nam và nữ, gây ra các triệu chứng về đường tiết niệu.
• Cổ tử cung: Ở nữ giới, đây là phần nối giữa tử cung và âm đạo. Nhiễm trùng cổ tử cung thường ít có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện và điều trị sớm trở nên khó khăn.
• Trực tràng: Nhiễm trùng trực tràng có thể xảy ra do quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc lây lan từ các vùng nhiễm trùng khác. Triệu chứng có thể bao gồm ngứa, đau, chảy máu hoặc tiết dịch từ hậu môn.
• Họng: Thông qua quan hệ tình dục bằng miệng. Nhiễm trùng họng thường không có triệu chứng hoặc chỉ gây đau họng nhẹ, khó chịu.
• Mắt: Có thể xảy ra nếu dịch tiết chứa vi khuẩn tiếp xúc với mắt, gây ra viêm kết mạc (đau mắt đỏ), sưng, đỏ và có mủ. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.

Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, vi khuẩn lậu có thể đi vào máu, gây ra nhiễm trùng toàn thân được gọi là nhiễm trùng lậu lan tỏa (DGI). DGI có thể gây ra các triệu chứng như sốt, phát ban trên da (tổn thương da), đau khớp và có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim và não.

Triệu chứng điển hình của bệnh lậu

Mặc dù có những triệu chứng đặc trưng, tuy nhiên ở một số cá nhân, đặc biệt là trong giai đoạn đầu, các dấu hiệu có thể không rõ ràng hoặc thậm chí không xuất hiện. Điều này làm cho việc nhận biết và điều trị sớm bệnh lậu trở nên khó khăn, đồng thời tăng nguy cơ lây truyền cho người khác.

Triệu chứng ở nam giới

• Tiểu buốt, tiểu rắt: Cảm giác nóng rát hoặc đau khi đi tiểu là một trong những triệu chứng sớm và phổ biến nhất.
• Tiết dịch từ niệu đạo: Sự xuất hiện của dịch mủ màu vàng, vàng xanh hoặc trắng đục chảy ra từ đầu dương vật. Dịch này có thể nhiều vào buổi sáng.
• Đau hoặc sưng tinh hoàn: Trong một số trường hợp, nhiễm trùng có thể lan đến mào tinh hoàn, gây đau hoặc sưng ở một hoặc cả hai tinh hoàn.
• Ngứa hoặc khó chịu ở niệu đạo: Cảm giác ngứa ran hoặc khó chịu bên trong ống niệu đạo.

Triệu chứng ở nữ giới

• Tiểu buốt, tiểu rắt: Tương tự như nam giới, nữ giới cũng có thể cảm thấy đau hoặc nóng rát khi đi tiểu.
• Tăng tiết dịch âm đạo: Dịch tiết âm đạo có thể thay đổi về màu sắc (vàng, xanh), mùi và số lượng. Dịch có thể có mùi hôi khó chịu.
• Chảy máu âm đạo bất thường: Có thể xuất hiện chảy máu giữa các kỳ kinh nguyệt hoặc sau khi quan hệ tình dục.
• Đau bụng dưới: Nếu nhiễm trùng lan đến tử cung hoặc ống dẫn trứng, có thể gây ra đau bụng dưới hoặc đau vùng chậu.
• Không có triệu chứng: Đáng báo động là phần lớn phụ nữ bị bệnh lậu không có bất kỳ triệu chứng nào đáng kể, đặc biệt là trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh. Điều này khiến họ không nhận ra mình mắc bệnh và có thể vô tình lây truyền cho bạn tình.

Triệu chứng ở các vị trí khác

• Nhiễm trùng trực tràng: Ngứa hậu môn, đau, chảy máu, tiết dịch từ hậu môn hoặc đau khi đi đại tiện.
• Nhiễm trùng họng: Đau họng, khó nuốt, sưng hạch bạch huyết ở cổ. Thường không có triệu chứng rõ ràng.
• Nhiễm trùng mắt: Đỏ, đau, sưng mí mắt và tiết dịch mủ từ mắt.

Biến chứng nguy hiểm tiềm tàng

Nếu không được chẩn đoán và can thiệp y tế kịp thời, bệnh lậu có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng và vĩnh viễn, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe sinh sản và toàn thân.

Biến chứng ở nữ giới

• Viêm vùng chậu (PID): Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất ở nữ giới. Nhiễm trùng có thể lan từ cổ tử cung lên tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng, gây ra viêm nhiễm nghiêm trọng. PID có thể dẫn đến:
• Mang thai ngoài tử cung: Ống dẫn trứng bị tổn thương có thể làm tăng nguy cơ trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung, thường là trong ống dẫn trứng. Đây là một tình trạng cấp cứu y tế.
• Vô sinh: Sẹo và tắc nghẽn ống dẫn trứng do PID có thể ngăn cản trứng di chuyển đến tử cung, gây vô sinh vĩnh viễn.
• Đau vùng chậu mãn tính: Một số phụ nữ có thể bị đau bụng dưới kéo dài sau khi mắc PID.

Biến chứng ở nam giới

• Viêm mào tinh hoàn: Nhiễm trùng có thể lan đến mào tinh hoàn (ống cuộn sau tinh hoàn có chức năng lưu trữ và vận chuyển tinh trùng), gây đau, sưng và sốt.
• Viêm tuyến tiền liệt: Vi khuẩn lậu có thể gây viêm tuyến tiền liệt, dẫn đến đau vùng chậu, tiểu khó và các vấn đề về xuất tinh.
• Vô sinh: Viêm mào tinh hoàn nặng và kéo dài có thể gây tắc nghẽn ống dẫn tinh, làm giảm số lượng hoặc hoàn toàn không có tinh trùng trong tinh dịch, dẫn đến vô sinh.
• Hẹp niệu đạo: Nhiễm trùng niệu đạo kéo dài có thể gây sẹo và hẹp niệu đạo, gây khó khăn khi đi tiểu.

Biến chứng ở trẻ sơ sinh

Nếu người mẹ mắc bệnh lậu trong thai kỳ và không được điều trị, có thể lây truyền sang trẻ sơ sinh khi chào đời thông qua đường sinh thường. Biến chứng phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh là:

• Lậu mắt sơ sinh (viêm kết mạc do lậu): Gây viêm mắt nghiêm trọng, có thể dẫn đến mù lòa vĩnh viễn nếu không được điều trị ngay lập tức.
• Trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng có thể lan ra toàn thân ở trẻ sơ sinh, gây nhiễm trùng máu, viêm khớp hoặc viêm màng não.
• Nguy cơ sảy thai hoặc sinh non cũng có thể tăng lên nếu người mẹ bị nhiễm lậu trong thai kỳ.

Biến chứng toàn thân

Trong trường hợp hiếm gặp, vi khuẩn lậu có thể xâm nhập vào máu và lây lan khắp cơ thể, gây ra nhiễm trùng lậu lan tỏa (DGI). DGI có thể dẫn đến:

• Viêm khớp: Gây đau, sưng và nóng ở các khớp, thường là khớp gối, cổ tay, mắt cá chân.
• Tổn thương da: Phát ban da có thể xuất hiện dưới dạng các nốt đỏ, mụn mủ hoặc vết loét nhỏ.
• Viêm màng trong tim (viêm nội tâm mạc): Nhiễm trùng lớp lót bên trong tim, một tình trạng rất nghiêm trọng.
• Viêm màng não: Nhiễm trùng màng bao quanh não và tủy sống.

Cách phòng tránh bệnh lậu hiệu quả

Phòng ngừa là yếu tố then chốt để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi bệnh lậu. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa là vô cùng cần thiết:

• Quan hệ tình dục an toàn:
• Sử dụng bao cao su đúng cách và đều đặn: Bao cao su là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa lây truyền bệnh lậu và các STI khác khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng. Đảm bảo sử dụng bao cao su mới cho mỗi lần quan hệ và sử dụng đúng cách từ đầu đến cuối.
• Chung thủy một vợ một chồng: Có mối quan hệ chung thủy với một bạn tình duy nhất đã được xét nghiệm và xác định không mắc các bệnh STI là cách an toàn nhất.
• Tránh các hành vi tình dục không an toàn:
• Hạn chế số lượng bạn tình: Càng có nhiều bạn tình, nguy cơ mắc các STI càng cao.
• Tránh quan hệ tình dục với người có nhiều bạn tình hoặc không rõ tình trạng sức khỏe: Đặc biệt là những người có tiền sử mắc STI.
• Xét nghiệm định kỳ:
• Nếu bạn hoạt động tình dục, đặc biệt là có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới, hãy cân nhắc việc xét nghiệm STI định kỳ, bao gồm cả bệnh lậu.
• Phụ nữ mang thai nên được sàng lọc bệnh lậu để tránh lây truyền cho trẻ sơ sinh.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân: Tránh dùng chung khăn tắm, đồ lót hoặc các vật dụng cá nhân có thể tiếp xúc với dịch tiết cơ thể.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tìm hiểu kiến thức về bệnh lậu và các STI khác để đưa ra những quyết định an toàn cho bản thân.

Lưu ý quan trọng về điều trị

Điều cần nhớ là bệnh lậu không thể tự khỏi và luôn đòi hỏi sự chẩn đoán chính xác cùng với phác đồ điều trị bằng thuốc từ các chuyên gia y tế. Việc tự ý điều trị hoặc trì hoãn điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và khó chữa hơn.

Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào của bệnh lậu là gì, việc tìm đến bác sĩ để được thăm khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời là điều tối quan trọng nhằm ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra. Bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh phù hợp, thường là tiêm hoặc uống, tùy thuộc vào chủng vi khuẩn và mức độ nhiễm trùng. Điều quan trọng là phải tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ và hoàn thành đủ liều thuốc, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm. Sau điều trị, cần tái khám để đảm bảo vi khuẩn đã được loại bỏ hoàn toàn. Đồng thời, bạn tình cũng cần được xét nghiệm và điều trị để tránh tái nhiễm và ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng.