Chán: Nguyên nhân & 6 Cách Vượt Qua Hiệu Quả

Cảm giác chán là một trạng thái cảm xúc phổ biến, thường xuất hiện khi thiếu đi sự hứng thú, động lực hoặc mục đích rõ ràng trong cuộc sống. Nó không phải là một bệnh lý, nhưng nếu kéo dài có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, công việc và các mối quan hệ. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các phương pháp vượt qua hiệu quả sẽ giúp bạn lấy lại sự cân bằng và niềm vui.

Chán là gì?

Chán là một trạng thái tâm lý được đặc trưng bởi cảm giác không có gì để làm, thiếu sự kích thích hoặc cảm thấy thờ ơ với môi trường xung quanh. Nó có thể biểu hiện qua sự bồn chồn, khó tập trung, hoặc đơn thuần là cảm giác trống rỗng. Khác với trầm cảm, cảm giác chán thường mang tính tạm thời và có thể được cải thiện bằng những thay đổi nhỏ trong lối sống hoặc hoạt động.

Nguyên nhân dẫn đến cảm giác chán

Có nhiều yếu tố có thể hình thành nên cảm giác chán:

Thiếu hụt kích thích

Môi trường làm việc hoặc xung quanh không đủ hấp dẫn, hoặc công việc mang tính lặp đi lặp lại, thiếu đi sự sáng tạo và đổi mới. Ví dụ, một nhân viên văn phòng phải làm công việc nhập liệu suốt 8 tiếng mỗi ngày, lặp đi lặp lại những con số và quy trình cũ, dễ dàng cảm thấy chán nản. Hoặc một người về hưu, không còn công việc và các hoạt động xã hội quen thuộc, cũng có thể rơi vào trạng thái này.

Thiếu vắng mục tiêu

Không có định hướng rõ ràng hoặc cảm thấy lạc lối trong cuộc sống, không biết mình đang hướng tới điều gì. Khi không có một mục tiêu cụ thể để phấn đấu, dù là nhỏ như học một kỹ năng mới hay lớn như xây dựng sự nghiệp, con người dễ cảm thấy vô định và chán. Điều này đặc biệt đúng với những người trẻ mới ra trường, đứng trước nhiều lựa chọn nhưng chưa định hình được con đường đi.

Cảm giác cô đơn

Thiếu sự tương tác xã hội, cảm thấy bị tách biệt khỏi gia đình và bạn bè thân thiết. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, dù có nhiều phương tiện kết nối, nhưng không ít người vẫn cảm thấy cô đơn. Theo một khảo sát của Nielsen Việt Nam năm 2023, hơn 60% người trẻ tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM thừa nhận đôi khi cảm thấy cô đơn, dù họ có nhiều bạn bè ảo trên mạng xã hội. Sự thiếu vắng các tương tác mặt đối mặt, chia sẻ cảm xúc chân thật có thể dẫn đến cảm giác chán nản.

Áp lực và mệt mỏi

Gánh nặng từ công việc, vấn đề tài chính hoặc các xung đột trong mối quan hệ cá nhân có thể gây ra stress kéo dài. Khi cơ thể và tinh thần bị bào mòn bởi áp lực, năng lượng để tìm kiếm niềm vui và sự hứng thú cũng cạn kiệt, dẫn đến cảm giác chán thường trực. Một người liên tục phải đối mặt với áp lực doanh số tại một công ty bán lẻ, hoặc một phụ nữ nội trợ phải lo toan mọi chi phí sinh hoạt gia đình với mức thu nhập eo hẹp, dễ dàng rơi vào trạng thái này.

Sức khỏe suy yếu

Cơ thể thiếu năng lượng, cảm thấy uể oải do bệnh tật hoặc tác động từ các yếu tố bên ngoài, ảnh hưởng đến tinh thần. Một người đang trong quá trình hồi phục sau một căn bệnh nặng, hoặc đơn giản là thiếu ngủ kéo dài, dinh dưỡng kém, cũng có thể cảm thấy mệt mỏi và chán nản, không muốn làm gì.

6 Cách hiệu quả để vượt qua cảm giác chán

Để cải thiện tình trạng này, một số phương pháp sau đây có thể mang lại kết quả tích cực:

1. Khám phá những sở thích mới

Chủ động tìm kiếm và tham gia vào các hoạt động hoặc sở thích chưa từng thử để tạo ra nguồn hứng thú mới trong cuộc sống hàng ngày. Đây là một cách tuyệt vời để phá vỡ sự đơn điệu. Ví dụ, bạn có thể đăng ký một lớp học vẽ, học chơi một nhạc cụ như đàn guitar, tham gia một câu lạc bộ đọc sách tại thư viện địa phương, hoặc thậm chí là học làm bánh tại các trung tâm dạy nấu ăn ở TP.HCM như Hướng Nghiệp Á Âu. Việc thử những điều mới mẻ sẽ kích thích não bộ và mang lại những trải nghiệm độc đáo, giúp bạn thoát khỏi cảm giác chán.

2. Thay đổi môi trường sống

Dành thời gian đi du lịch, tìm một không gian yên tĩnh hoặc điều chỉnh thói quen thường nhật để làm mới bản thân và góc nhìn. Một chuyến đi ngắn đến Đà Lạt, Hội An hoặc một buổi cắm trại cuối tuần tại Vườn Quốc gia Ba Vì có thể mang lại sự thay đổi đáng kể. Đôi khi, chỉ cần sắp xếp lại bàn làm việc, thay đổi lộ trình đi làm, hoặc dành một buổi chiều tại một quán cà phê yên tĩnh thay vì ở nhà cũng đủ để tạo ra sự khác biệt. Mục tiêu là phá vỡ chuỗi hoạt động lặp lại và mang lại những yếu tố mới mẻ.

3. Tăng cường kết nối xã hội

Giao lưu, trò chuyện thường xuyên với bạn bè và các thành viên trong gia đình nhằm giảm thiểu cảm giác cô độc. Hãy chủ động gọi điện hỏi thăm người thân, mời bạn bè đi cà phê hoặc tham gia các hoạt động cộng đồng. Bạn có thể tham gia các nhóm tình nguyện, câu lạc bộ thể thao hoặc các buổi gặp mặt của những người có cùng sở thích. Chẳng hạn, nhiều người tham gia các câu lạc bộ chạy bộ như Long Distance Runners (LDR) ở Hà Nội để vừa rèn luyện sức khỏe, vừa mở rộng mối quan hệ xã hội. Việc chia sẻ cảm xúc và nhận được sự quan tâm từ người khác là liều thuốc hữu hiệu cho cảm giác chán.

4. Duy trì tập luyện và chăm sóc sức khỏe

Vận động cơ thể đều đặn không chỉ giúp cải thiện tâm trạng mà còn gia tăng mức năng lượng, khuyến khích luyện tập ít nhất 30 phút mỗi ngày. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, yoga hoặc đạp xe đều rất tốt. Việc tập thể dục giúp cơ thể giải phóng endorphin, một loại hormone tự nhiên giúp cải thiện tâm trạng. Chẳng hạn, nhiều phòng gym tại Việt Nam như California Fitness & Yoga Centers thường có các gói tập thử miễn phí để khuyến khích mọi người bắt đầu. Ngoài ra, việc ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc 7-8 tiếng mỗi đêm cũng rất quan trọng để duy trì sức khỏe tinh thần.

5. Xây dựng mục tiêu cụ thể

Lập kế hoạch cho những điều bạn muốn hoàn thành, dù là những mục tiêu nhỏ nhất, để tạo động lực và hướng đi rõ ràng. Chia nhỏ các mục tiêu lớn thành các bước nhỏ hơn để dễ thực hiện và tạo cảm giác hoàn thành. Ví dụ, nếu bạn muốn học tiếng Anh, hãy đặt mục tiêu cụ thể như “học 10 từ mới mỗi ngày” hoặc “xem một video tiếng Anh mỗi tuần”. Việc có một lộ trình rõ ràng và thấy được sự tiến bộ sẽ giúp bạn vượt qua cảm giác chán và có động lực hơn.

6. Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp

Nếu cảm giác chán nản kéo dài hơn hai tuần và gây ảnh hưởng đáng kể đến các khía cạnh trong cuộc sống, việc tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia tâm lý là điều cần thiết. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm mất hứng thú hoàn toàn với mọi hoạt động, khó ngủ, thay đổi khẩu vị, hoặc có suy nghĩ tiêu cực. Các chuyên gia tâm lý tại các bệnh viện như Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 hoặc các phòng khám tư nhân như Viện Tâm lý SUNNYCARE ở TP.HCM có thể giúp bạn xác định nguyên nhân sâu xa và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ, vì sức khỏe tinh thần cũng quan trọng như sức khỏe thể chất.

—

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được tư vấn cụ thể về tình trạng của bạn.