Cúm là gì? Triệu chứng, biến chứng và cách phòng ngừa

Cúm, một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Influenza gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến đường hô hấp, từ mũi, họng đến phổi. Mặc dù đa số các trường hợp có thể tự khỏi, bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt đối với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có bệnh nền. Sự lây lan của virus cúm diễn ra nhanh chóng thông qua đường hô hấp. Vậy cum là gì và làm thế nào để phòng tránh hiệu quả? Bài viết này sẽ cung cấp thông tin toàn diện về bệnh cúm.

Virus Influenza và các chủng cúm phổ biến

Virus Influenza được phân loại thành ba chủng chính: A, B và C.

• Chủng A và B là nguyên nhân phổ biến gây ra các đợt dịch cúm hàng năm, với khả năng biến đổi gen liên tục, tạo ra các chủng mới khiến hệ miễn dịch khó nhận diện.
• Chủng C thường chỉ gây ra các triệu chứng nhẹ hơn và ít khi gây dịch.

Sự biến đổi liên tục của virus Influenza là lý do tại sao vaccine cúm cần được cập nhật hàng năm để đảm bảo hiệu quả phòng ngừa tối ưu.

Các triệu chứng nhận biết bệnh cúm

Khi mắc cúm, người bệnh thường biểu hiện một loạt các triệu chứng đặc trưng, xuất hiện đột ngột và có thể kéo dài từ vài ngày đến hơn một tuần. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này giúp người bệnh chủ động trong việc điều trị và phòng ngừa lây lan.

Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Sốt cao đột ngột, thường từ 38°C trở lên, kèm theo cảm giác ớn lạnh hoặc rét run.
• Đau họng và khó chịu khi nuốt, có thể cảm thấy rát hoặc ngứa họng.
• Ho khan hoặc ho có đờm, đôi khi ho kéo dài và gây tức ngực.
• Chảy nước mũi (ban đầu thường trong, sau đó có thể đặc hơn) hoặc tình trạng nghẹt mũi gây khó thở, đặc biệt vào ban đêm.
• Đau nhức cơ thể lan tỏa khắp các khớp và cơ bắp, cảm giác mệt mỏi, uể oải toàn thân.
• Nhức đầu dữ dội, đặc biệt ở vùng trán hoặc thái dương.
• Một số người có thể bị buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ em.

Lưu ý quan trọng: Cúm là bệnh do virus Influenza gây ra và hoàn toàn khác biệt với cảm lạnh thông thường, vốn được gây ra bởi các loại virus khác (thường là Rhinovirus). Cúm thường có triệu chứng nặng hơn, khởi phát đột ngột và có nguy cơ biến chứng cao hơn so với cảm lạnh. Việc phân biệt rõ ràng giúp định hướng điều trị và phòng ngừa chính xác hơn.

Nguy cơ biến chứng tiềm ẩn của bệnh cúm

Mặc dù phần lớn các trường hợp bệnh cúm có thể tự hồi phục trong vòng 7-10 ngày, nhưng một số đối tượng nhất định lại đối mặt với nguy cơ cao phát triển các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Hiểu rõ cum là gì và những rủi ro đi kèm là rất quan trọng.

Các biến chứng phổ biến bao gồm:

• Viêm phổi: Đây là biến chứng nghiêm trọng nhất của cúm, có thể do virus trực tiếp gây ra hoặc do nhiễm khuẩn thứ phát. Viêm phổi do cúm có thể gây suy hô hấp cấp và tử vong.
• Viêm phế quản: Viêm đường dẫn khí lớn trong phổi, gây ho dai dẳng và khó thở.
• Viêm xoang, viêm tai giữa: Nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn.
• Biến chứng tim mạch: Đối với người có tiền sử bệnh tim, cúm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh, gây viêm cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim.
• Biến chứng thần kinh: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra như viêm não, viêm màng não.
• Làm nặng thêm các bệnh mãn tính: Cúm có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền như hen suyễn, COPD, tiểu đường, suy thận.

Các nhóm đối tượng có nguy cơ cao phát triển biến chứng bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
• Người lớn tuổi trên 65 tuổi, do hệ miễn dịch suy yếu theo thời gian và thường có các bệnh lý nền.
• Phụ nữ đang trong thai kỳ và phụ nữ sau sinh 2 tuần, vì cơ thể có nhiều thay đổi sinh lý làm suy giảm miễn dịch tạm thời.
• Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý (ví dụ: HIV/AIDS, ung thư, ghép tạng) hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh tim mạch, suy thận mãn tính, tiểu đường, béo phì.
• Người dân tộc thiểu số và những người sống trong điều kiện kinh tế khó khăn, tiếp cận y tế hạn chế.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả bệnh cúm

Để chủ động bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi virus cúm, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng cần thiết. Nắm rõ cum là gì và các cách phòng tránh sẽ giúp giảm thiểu rủi ro mắc bệnh và biến chứng.

Các biện pháp phòng ngừa chính bao gồm:

1. Tiêm vắc-xin cúm hàng năm:

• Đây được coi là phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, giúp cơ thể tạo kháng thể chống lại virus.
• Vắc-xin cúm được cập nhật hàng năm để phù hợp với các chủng virus có khả năng lưu hành trong mùa cúm sắp tới.
• Việc tiêm vắc-xin không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, giảm sự lây lan của bệnh.
• Các nhóm đối tượng cần ưu tiên tiêm vắc-xin bao gồm trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền và nhân viên y tế.

1. Tránh tiếp xúc gần với người bệnh:

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp (ôm, hôn, bắt tay) với những người đang có triệu chứng cúm hoặc nhiễm bệnh.
• Giữ khoảng cách an toàn (ít nhất 1 mét) khi nói chuyện với người có dấu hiệu ho, hắt hơi.

1. Thường xuyên rửa tay:

• Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi, sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng hoặc người bệnh.
• Nếu không có xà phòng và nước, có thể sử dụng dung dịch rửa tay khô có cồn (ít nhất 60% cồn).
• Rửa tay đúng cách là một trong những biện pháp đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để ngăn chặn sự lây lan của virus.

1. Hạn chế chạm tay lên mặt:

• Tránh tối đa việc chạm tay vào mắt, mũi, miệng. Đây là những đường lây truyền chính của virus vào cơ thể.

1. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi:

• Sử dụng khăn giấy để che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi. Vứt bỏ khăn giấy đã sử dụng vào thùng rác ngay lập tức.
• Nếu không có khăn giấy, hãy ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay áo thay vì vào lòng bàn tay.

1. Hạn chế đến nơi đông người:

• Tránh tối đa việc đến những nơi đông người, không gian chật hẹp, đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh đang bùng phát. Điều này giúp giảm nguy cơ tiếp xúc với virus.

1. Giữ gìn vệ sinh môi trường sống:

• Vệ sinh và khử trùng các bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa, bàn ghế, điện thoại, điều khiển từ xa.
• Đảm bảo thông thoáng không khí trong nhà và nơi làm việc.

1. Nâng cao sức đề kháng:

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng với nhiều rau xanh, trái cây.
• Uống đủ nước để giữ ẩm đường hô hấp và hỗ trợ chức năng miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc (7-9 tiếng mỗi đêm cho người lớn) để cơ thể phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch.
• Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và khả năng chống lại bệnh tật.
• Tránh căng thẳng quá mức, vì stress có thể làm suy yếu hệ miễn dịch.

Bằng cách thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng ngừa trên, mỗi cá nhân có thể tự bảo vệ mình và góp phần kiểm soát sự lây lan của bệnh cúm trong cộng đồng. Khi có các triệu chứng nghi ngờ mắc cúm, nên đến cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.