Drama là gì? Định nghĩa, nguồn gốc và ý nghĩa hiện đại

Drama là gì? Ban đầu, “drama” là một thuật ngữ chỉ hình thức nghệ thuật sân khấu, kịch hoặc tuồng, nơi câu chuyện được kể thông qua hành động và lời thoại của các nhân vật. Tuy nhiên, theo thời gian, ý nghĩa của từ này đã mở rộng đáng kể, không chỉ còn giới hạn trong lĩnh vực nghệ thuật mà còn được sử dụng để mô tả những tình huống, sự kiện kịch tính, bất ngờ và thu hút sự chú ý rộng rãi trong đời sống, đặc biệt là trên các nền tảng mạng xã hội.

Nguồn gốc của thuật ngữ “Drama”

Để hiểu rõ drama là gì, chúng ta cần quay về nguồn gốc của nó. Thuật ngữ “drama” có nguồn gốc sâu xa từ tiếng Hy Lạp cổ đại, cụ thể là từ chữ drâma (δρᾶμα), có nghĩa là “hành động” hoặc “việc làm”. Khái niệm này lần đầu tiên được triết gia vĩ đại Aristoteles định nghĩa một cách có hệ thống trong tác phẩm nổi tiếng Poetics (Thi pháp học) của ông.

Trong Poetics, Aristoteles đã định nghĩa drama như một dạng thơ ca mô phỏng “hành động” (mimesis praxeos). Ông nhấn mạnh rằng drama không chỉ là kể chuyện mà là thể hiện câu chuyện thông qua hành động của các nhân vật, thông qua đối thoại và sự tương tác trực tiếp trên sân khấu. Mục đích của drama theo Aristoteles là khơi gợi cảm xúc mạnh mẽ nơi khán giả, đặc biệt là sự sợ hãi (phobos) và lòng trắc ẩn (eleos), dẫn đến sự thanh lọc cảm xúc (catharsis).

Ban đầu, drama gắn liền với các thể loại kịch cổ điển như bi kịch (tragedy) và hài kịch (comedy), được biểu diễn trong các lễ hội tôn giáo và đóng vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa của Hy Lạp cổ đại.

Những ý nghĩa phổ biến của Drama

Ngày nay, khi tìm hiểu drama là gì, chúng ta nhận thấy từ này mang nhiều tầng nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng:

1. Nghệ thuật kịch và Phim chính kịch

Đây là ý nghĩa gốc và cơ bản nhất của “drama”. Trong lĩnh vực nghệ thuật, drama đề cập đến:

• Các vở kịch sân khấu: Bao gồm bi kịch, hài kịch, chính kịch, nơi câu chuyện được thể hiện qua diễn xuất trực tiếp của các diễn viên trên sân khấu. Các vở kịch này thường có cốt truyện phức tạp, xung đột nội tâm sâu sắc và tập trung vào sự phát triển tính cách của nhân vật.
• Phim chính kịch (Dramatic films): Là một thể loại điện ảnh hoặc truyền hình tập trung vào sự phát triển cảm xúc và mối quan hệ của các nhân vật. Phim chính kịch thường khám phá những chủ đề nghiêm túc như tình yêu, mất mát, đạo đức, xã hội, và các vấn đề tâm lý. Chúng có thể kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố bi và hài, tạo nên chiều sâu và sự chân thực cho câu chuyện. Ví dụ phổ biến bao gồm các bộ phim giành giải Oscar cho Phim hay nhất thường thuộc thể loại chính kịch.
• Loạt phim truyền hình dài tập: Nhiều series phim truyền hình được xây dựng theo cấu trúc kịch tính, tập trung vào sự phát triển của cốt truyện và nhân vật qua nhiều tập.

Đặc điểm chung của drama trong ngữ cảnh nghệ thuật là sự chú trọng vào:

• Cốt truyện: Thường có cấu trúc chặt chẽ, cao trào và giải quyết xung đột.
• Nhân vật: Được xây dựng có chiều sâu, phức tạp, với những mâu thuẫn nội tâm và sự phát triển rõ rệt.
• Cảm xúc: Khơi gợi và khám phá nhiều cung bậc cảm xúc của con người.
• Thông điệp: Thường mang đến những thông điệp sâu sắc về cuộc sống, xã hội, con người.

2. Tình huống đời sống và “Drama” trên mạng xã hội

Đây là ý nghĩa mở rộng và phổ biến nhất của “drama” trong thời đại hiện nay, đặc biệt là trên các nền tảng mạng xã hội. Khi nói đến drama là gì trong ngữ cảnh này, chúng ta đang nói về:

• Những sự kiện, câu chuyện bất ngờ, tràn đầy cảm xúc hoặc gây sốc: Đây là những tình huống không lường trước được, có tính chất kịch tính, hồi hộp, và thường liên quan đến mâu thuẫn, tranh cãi, hoặc tiết lộ thông tin gây chấn động.
• Thu hút sự chú ý và tạo ra nhiều cuộc bàn luận từ công chúng: Một “drama” trong đời sống thường nhanh chóng lan truyền, trở thành chủ đề nóng hổi được nhiều người quan tâm, bình luận và chia sẻ.
• Scandal và “bóc phốt”: Trên mạng xã hội, “drama” thường gắn liền với các vụ việc cá nhân hoặc tổ chức bị phanh phui những hành vi sai trái, đạo đức kém, hoặc những bí mật gây sốc. Các vụ “bóc phốt” – hành động công khai vạch trần sai lầm của người khác – là một dạng điển hình của drama.
• “Hít drama”: Đây là một cụm từ lóng phổ biến trong giới trẻ, dùng để mô tả hành vi theo dõi, đọc, xem và bàn tán sôi nổi về những drama đang diễn ra trên mạng xã hội. Nó thể hiện sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng mạng đối với các câu chuyện giật gân, đầy kịch tính.

3. Hành động hoặc sự kiện đầy cảm xúc (trong tiếng Anh)

Trong tiếng Anh, “drama” còn có thể được dùng để chỉ một hành động hoặc một sự kiện/tình huống thú vị, đầy cảm xúc, hoặc bất ngờ. Ví dụ: “There was a lot of drama at the meeting today” (Có rất nhiều kịch tính/chuyện bất ngờ tại cuộc họp hôm nay). Ý nghĩa này gần với nghĩa thứ hai nhưng không nhất thiết phải là một scandal hay sự kiện tiêu cực. Nó chỉ đơn giản là một tình huống có nhiều yếu tố gây cấn, hồi hộp, hoặc cảm xúc mạnh.

Sự khác biệt giữa nghĩa gốc và nghĩa hiện đại

Sự phát triển của từ “drama” từ nghĩa gốc đến nghĩa hiện đại cho thấy sự thay đổi trong cách con người tiếp nhận và sử dụng ngôn ngữ để mô tả thế giới xung quanh.

• Nghĩa gốc (Nghệ thuật kịch):
• Trọng tâm: Giá trị nghệ thuật, chiều sâu nội dung, sự phức tạp của nhân vật và cốt truyện.
• Mục đích: Giải trí có tính giáo dục, khơi gợi suy tư, cảm xúc sâu sắc.
• Tính chất: Thường được tạo ra bởi các nghệ sĩ, nhà văn, đạo diễn có chủ đích.
• Ví dụ: Các tác phẩm kinh điển của Shakespeare, các bộ phim chính kịch đoạt giải.

• Nghĩa hiện đại (Trên mạng xã hội):
• Trọng tâm: Sự giật gân, tranh cãi, thu hút sự chú ý và tương tác từ cộng đồng mạng.
• Mục đích: Giải trí nhanh, thỏa mãn sự tò mò, tham gia vào các cuộc bàn luận.
• Tính chất: Thường phát sinh tự phát từ các sự kiện đời sống, có thể bị phóng đại hoặc bóp méo bởi người dùng mạng xã hội.
• Ví dụ: Các vụ “bóc phốt” của người nổi tiếng, tranh cãi giữa các nhóm cộng đồng mạng.

Mặc dù có sự khác biệt rõ rệt, cả hai ý nghĩa đều chia sẻ một điểm chung: sự tập trung vào tính kịch tính, xung đột và cảm xúc mạnh mẽ. Dù là trên sân khấu hay trên dòng thời gian mạng xã hội, drama đều có khả năng thu hút và giữ chân sự chú ý của khán giả/người xem.

Vai trò của Drama trong xã hội hiện đại

Khi đã hiểu drama là gì ở cả hai khía cạnh, chúng ta có thể thấy vai trò của nó trong xã hội hiện đại.

Trong nghệ thuật, drama tiếp tục là một phương tiện mạnh mẽ để khám phá những khía cạnh phức tạp của con người và xã hội. Nó giúp chúng ta thấu hiểu hơn về bản thân, về người khác, và về thế giới xung quanh thông qua những câu chuyện được kể một cách sâu sắc và chân thực.

Trên mạng xã hội, drama đóng vai trò như một dạng giải trí tức thời, một nguồn tin tức nóng hổi thu hút hàng triệu lượt tương tác. Nó tạo ra không gian cho các cuộc tranh luận, bày tỏ quan điểm, và đôi khi là cả sự phê phán xã hội. Tuy nhiên, mặt trái của drama trên mạng xã hội là nguy cơ thông tin sai lệch, văn hóa “ném đá”, và sự thiếu kiểm chứng, có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho các cá nhân hoặc tổ chức liên quan.

Tóm lại, drama là gì đã không còn là một câu hỏi đơn giản. Từ một thuật ngữ nghệ thuật cổ điển, nó đã tiến hóa để trở thành một phần không thể thiếu trong ngôn ngữ và văn hóa đại chúng, đặc biệt là trong kỷ nguyên số. Dù ở hình thức nào, drama vẫn luôn là một yếu tố mạnh mẽ, có khả năng khuấy động cảm xúc và thu hút sự chú ý của con người.