Gen Z là gì? Đặc điểm và tên gọi khác của thế hệ Z

Gen Z (Thế hệ Z) tập hợp những người chào đời trong giai đoạn từ cuối thập niên 1990 đến đầu thập niên 2010, với mốc thời gian được chấp nhận rộng rãi là 1997-2012. Họ còn được biết đến với tên gọi “Digital Natives” (những cá nhân bản địa số) bởi quá trình trưởng thành của họ diễn ra trong kỷ nguyên công nghệ bùng nổ, giúp họ sở hữu khả năng sử dụng Internet và các nền tảng mạng xã hội một cách thuần thục. Thế hệ này nổi bật với đặc tính tự tin, thực dụng, có tư duy sáng tạo, đồng thời thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến các vấn đề xã hội, đề cao những giá trị cá nhân và mang tầm nhìn toàn cầu.

Đặc điểm nổi bật của Gen Z

“Digital Natives” – Công dân của thời đại số

Sinh ra trong thời đại số hóa, Gen Z có khả năng tiếp cận thông tin, vận dụng công nghệ và mạng xã hội một cách tự nhiên, linh hoạt. Họ tiếp nhận các xu hướng mới rất nhanh chóng. Điều này thể hiện rõ qua việc họ dành trung bình 6-8 tiếng mỗi ngày để sử dụng các thiết bị điện tử, theo khảo sát của Nielsen Việt Nam năm 2023. Khả năng tìm kiếm thông tin nhanh chóng trên Google, TikTok, YouTube giúp họ cập nhật tin tức, kiến thức từ nhiều nguồn, không chỉ từ sách vở hay báo chí truyền thống.

Sáng tạo và Độc lập – Tinh thần tiên phong

Gen Z ưa làm việc độc lập, có chính kiến mạnh mẽ và mong muốn đóng góp ý kiến vào công việc. Họ cũng là những cá nhân hình thành các xu hướng mới trên các nền tảng mạng xã hội, ví dụ như TikTok hay Instagram. Nhiều bạn trẻ Gen Z đã trở thành những người sáng tạo nội dung (Content Creator) thành công, như Changmakeup với các video review mỹ phẩm, hay kênh YouTube “Giang Ơi” chia sẻ về phong cách sống. Theo báo cáo của McKinsey, khoảng 40% người trẻ Việt Nam có ý định tự kinh doanh hoặc làm freelance, thể hiện tinh thần độc lập cao của thế hệ này.

Quan tâm đến Xã hội – Trách nhiệm công dân

Thế hệ này thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến các vấn đề xã hội, bao gồm bảo vệ môi trường, đa dạng văn hóa và quyền lợi cộng đồng. Ví dụ, các chiến dịch bảo vệ môi trường như “Change for Green” của thanh niên Việt Nam, hay các hoạt động tình nguyện giúp đỡ cộng đồng thường thu hút sự tham gia đông đảo của Gen Z. Họ sẵn sàng dùng tiếng nói của mình trên mạng xã hội để ủng hộ các vấn đề nhân đạo, phản đối bất công.

Đề cao Giá trị cá nhân – Mục tiêu và ý nghĩa

Gen Z có xu hướng đề cao sự tự do, giá trị cá nhân và đặt ra mục tiêu rõ ràng cho con đường sự nghiệp của mình, thường tìm kiếm công việc ý nghĩa hơn là chỉ thu nhập. Thay vì chỉ quan tâm đến mức lương, họ còn tìm kiếm môi trường làm việc cởi mở, có cơ hội phát triển bản thân và được công nhận. Các công ty tại Việt Nam như FPT Software hay Viettel đang nỗ lực xây dựng văn hóa doanh nghiệp linh hoạt, trao quyền cho nhân viên trẻ để thu hút và giữ chân nhân tài Gen Z. Một khảo sát của CareerBuilder Việt Nam cho thấy, 70% Gen Z sẵn lòng từ chối công việc lương cao nếu không phù hợp với giá trị cá nhân.

Phong cách Thời trang – Năng động và Cá tính

Họ sở hữu phong cách thời trang năng động, cá tính, thoải mái và đôi khi có chút nổi loạn, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa đại chúng và các trào lưu trên mạng xã hội. Từ phong cách Y2K đến Streetwear, Gen Z Việt Nam nhanh chóng cập nhật và biến tấu để phù hợp với bản sắc riêng. Các thương hiệu thời trang nội địa như DirtyCoins, Hades Studio đã rất thành công khi nắm bắt được thị hiếu này, cung cấp những sản phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân cho giới trẻ.

Một số tên gọi khác của Gen Z

Bên cạnh Gen Z, thế hệ này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác, phản ánh những đặc điểm và bối cảnh trưởng thành của họ:

• iGeneration: Tên gọi này nhấn mạnh sự gắn liền của thế hệ này với các sản phẩm công nghệ của Apple, đặc biệt là iPhone, từ khi còn nhỏ.
• Net Gen: Thể hiện việc Internet là một phần không thể thiếu trong cuộc sống và quá trình phát triển của họ.
• Digital Natives: Đây là tên gọi phổ biến nhất, chỉ những người sinh ra và lớn lên trong thời đại số, có khả năng sử dụng công nghệ một cách tự nhiên như ngôn ngữ mẹ đẻ.
• Neo-Digital Natives: Một biến thể của “Digital Natives”, dùng để phân biệt với các thế hệ trước cũng tiếp xúc công nghệ nhưng không phải từ nhỏ.
• Centennials: Đặt tên dựa trên việc họ là thế hệ đầu tiên sinh ra hoàn toàn trong thế kỷ 21 (từ năm 2000 trở đi, mặc dù mốc chung là 1997).
• Zoomers: Tên gọi này xuất hiện gần đây, thường được sử dụng một cách thân mật và đôi khi có chút hài hước, gợi liên tưởng đến thế hệ “Boomers” (Baby Boomers).
• Gen-Tech: Nhấn mạnh sự thành thạo và gắn bó mật thiết của họ với các tiến bộ công nghệ.

Hiểu về Gen Z không chỉ là nắm bắt một thế hệ demographic mà còn là hiểu về xu hướng xã hội, công nghệ và văn hóa đang định hình tương lai. Với những đặc điểm riêng biệt, Gen Z đang dần trở thành lực lượng lao động và tiêu dùng chính, tạo ra những thay đổi đáng kể trong mọi lĩnh vực.