Ikigai là gì? Định nghĩa, 4 yếu tố và lợi ích của Ikigai

Khám phá mục đích sống sâu sắc và niềm hạnh phúc đích thực là khát khao của nhiều người. Trong hành trình đó, triết lý Ikigai của Nhật Bản nổi lên như một kim chỉ nam, giúp mỗi cá nhân tìm thấy “lý do để tồn tại”, “sứ mệnh cá nhân” hoặc “niềm đam mê sâu sắc” của mình. Đây không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà là một công cụ thực tế để kiến tạo một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa.

Ikigai là gì?

Ikigai là một triết lý sống xuất phát từ Nhật Bản, diễn tả sự hội tụ của bốn yếu tố cốt lõi: những điều bạn thật sự yêu thích (đam mê), những kỹ năng bạn sở hữu và phát huy tốt (tài năng), những giá trị bạn có thể cống hiến cho cộng đồng (đóng góp xã hội), và khả năng tạo ra thu nhập từ đó (giá trị kinh tế).

Điểm giao thoa giữa các yếu tố này chính là Ikigai, nơi mỗi cá nhân tìm thấy cảm giác hạnh phúc đích thực, sự hài lòng trọn vẹn và một mục đích sống rõ ràng. Khi bạn sống với Ikigai, công việc không còn là gánh nặng mà trở thành một phần của quá trình tự hiện thực hóa, mang lại niềm vui và sự thỏa mãn. Chẳng hạn, một nghệ nhân gốm sứ ở Bát Tràng tìm thấy Ikigai khi anh ấy yêu thích việc tạo hình đất sét, có kỹ năng điêu luyện, tạo ra những sản phẩm thủ công tinh xảo được thị trường ưa chuộng, đồng thời góp phần giữ gìn làng nghề truyền thống.

4 yếu tố cốt lõi của Ikigai

Để kiến tạo Ikigai, bốn yếu tố sau đây đóng vai trò thiết yếu, tạo nên một “vòng tròn” hài hòa và bền vững:

1. Điều bạn thực sự yêu thích (What you love)

Yếu tố này bao gồm những hoạt động, sở thích mà bạn đam mê, tận hưởng và cảm thấy hứng thú khi thực hiện. Đây là nguồn gốc của niềm vui và sự hứng khởi trong cuộc sống. Khi bạn làm điều mình yêu, bạn sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng và không bị kiệt sức.

Ví dụ: Nếu bạn yêu thích việc viết lách, bạn có thể dành hàng giờ để nghiên cứu và sáng tạo nội dung mà không cảm thấy mệt mỏi. Hay một người yêu thích ẩm thực có thể dành cả ngày để học hỏi công thức mới, thử nghiệm các món ăn và chia sẻ chúng với bạn bè, gia đình.

2. Điều bạn giỏi chuyên môn (What you are good at)

Tập trung vào các kỹ năng, tài năng bẩm sinh hoặc được trau dồi, cùng với chuyên môn mà bạn có thể ứng dụng một cách hiệu quả. Đây là những thứ bạn có thể làm tốt hơn người khác, hoặc những lĩnh vực bạn có kiến thức sâu rộng.

Ví dụ: Một lập trình viên giỏi có thể giải quyết các vấn đề phức tạp trong mã nguồn một cách nhanh chóng. Một giáo viên có kỹ năng sư phạm tốt có thể truyền đạt kiến thức một cách dễ hiểu và truyền cảm hứng cho học sinh. Các chuyên gia tài chính tại các ngân hàng lớn như Vietcombank hay Techcombank thường có khả năng phân tích thị trường và đưa ra lời khuyên đầu tư chính xác, đó là điều họ giỏi.

3. Điều thế giới đang cần (What the world needs)

Đại diện cho những giá trị mà bạn có thể mang lại để phục vụ cộng đồng, đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội, qua đó tạo ra tác động tích cực. Đây là việc nhận ra nhu cầu của người khác và tìm cách đáp ứng chúng.

Ví dụ: Một nhà hoạt động xã hội có thể cống hiến để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường tại các đô thị lớn như Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh. Một kỹ sư công nghệ có thể phát triển ứng dụng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân. Một bác sĩ giỏi không chỉ chữa bệnh mà còn lan tỏa kiến thức phòng tránh bệnh tật trong cộng đồng.

4. Điều giúp bạn có thu nhập (What you can be paid for)

Chỉ khả năng bạn có thể chuyển đổi những gì mình làm thành nguồn thu nhập ổn định, đảm bảo cuộc sống và duy trì hoạt động. Đây là yếu tố thực tế giúp bạn duy trì cuộc sống và tiếp tục theo đuổi các yếu tố còn lại.

Ví dụ: Một họa sĩ có thể bán các tác phẩm nghệ thuật của mình. Một chuyên gia marketing có thể làm việc cho các công ty hoặc cung cấp dịch vụ tư vấn. Một người kinh doanh online có thể tạo ra thu nhập từ việc bán sản phẩm handmade trên các sàn thương mại điện tử như Shopee hay Lazada. Mức thu nhập có thể dao động từ vài triệu đồng đến hàng trăm triệu đồng mỗi tháng, tùy thuộc vào quy mô và lĩnh vực.

Lợi ích của việc tìm kiếm Ikigai

Việc tìm kiếm và hiện thực hóa Ikigai mang lại nhiều lợi ích đáng kể, không chỉ cho cá nhân mà còn cho cả cộng đồng:

Xác định mục đích sống rõ ràng

Ikigai giúp bạn nhận diện “lý do tồn tại” của bản thân một cách cụ thể, thay vì chỉ sống theo quán tính. Khi có mục đích rõ ràng, bạn sẽ cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn, biết mình đang hướng tới điều gì và tại sao mình lại làm những điều đó. Điều này đặc biệt quan trọng trong xã hội hiện đại, nơi nhiều người cảm thấy lạc lối và thiếu định hướng.

Đạt được trạng thái hạnh phúc và sự mãn nguyện

Khi bạn cống hiến cho một điều có ý nghĩa, phù hợp với giá trị cốt lõi của bản thân, niềm vui và sự hài lòng sẽ tự nhiên xuất hiện. Hạnh phúc không còn là mục tiêu phải theo đuổi mà là kết quả tự nhiên của việc sống đúng với Ikigai của mình. Điều này giống như cảm giác thỏa mãn khi một người nông dân gặt hái được vụ mùa bội thu sau bao ngày chăm sóc vất vả.

Có định hướng rõ ràng cho mọi quyết định

Một khi tìm thấy Ikigai, bạn sẽ dễ dàng đưa ra những lựa chọn đúng đắn hơn trong hành trình học tập, phát triển sự nghiệp và định hình cuộc sống cá nhân. Ikigai trở thành bộ lọc, giúp bạn ưu tiên những gì thực sự quan trọng và từ chối những thứ làm lệch hướng mục tiêu của mình. Chẳng hạn, một sinh viên biết Ikigai của mình là phát triển công nghệ bền vững sẽ ưu tiên các môn học liên quan đến khoa học môi trường và kỹ thuật phần mềm, thay vì dành thời gian cho những hoạt động không liên quan.

Duy trì thái độ sống tích cực và chủ động

Thay vì bị cuốn theo các trào lưu hay áp lực bên ngoài, bạn sẽ khám phá được ý nghĩa sâu sắc trong công việc và cuộc sống hàng ngày, từ đó kiến tạo một lối sống lạc quan và bền vững hơn. Khi bạn yêu công việc của mình và thấy được giá trị mình mang lại, bạn sẽ ít rơi vào trạng thái căng thẳng hay chán nản. Ikigai giúp bạn biến những “áp lực” thành “động lực”, duy trì sự nhiệt huyết trong mọi hoạt động.

Hành trình tìm kiếm Ikigai tại Việt Nam

Tại Việt Nam, khái niệm Ikigai đang dần được nhiều người trẻ và các chuyên gia quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động cạnh tranh và nhu cầu tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống ngày càng cao. Các workshop, khóa học về phát triển bản thân thường lồng ghép các yếu tố của Ikigai để giúp học viên định hình con đường sự nghiệp và cuộc sống.

Ví dụ, nhiều bạn trẻ khởi nghiệp đã tìm thấy Ikigai của mình khi kết hợp niềm đam mê về văn hóa truyền thống (như làm nón lá, thêu tay), khả năng kinh doanh và tiếp thị, tạo ra những sản phẩm độc đáo được thị trường trong và ngoài nước đón nhận, đồng thời góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa. Các doanh nghiệp xã hội như Kymviet (sản xuất sản phẩm thủ công từ người khuyết tật) là một minh hoạ rõ nét cho việc kết hợp cả bốn yếu tố của Ikigai: tình yêu thương, kỹ năng sản xuất, tạo ra giá trị cho cộng đồng và tạo thu nhập bền vững.

Việc tìm kiếm Ikigai không phải là một quá trình diễn ra trong một sớm một chiều mà cần sự chiêm nghiệm, thử nghiệm và kiên trì. Tuy nhiên, những lợi ích mà nó mang lại cho cuộc sống của mỗi cá nhân là vô cùng to lớn, giúp chúng ta sống một cuộc đời trọn vẹn và ý nghĩa hơn.

—
Thông tin tham khảo. Nội dung này không phải là lời khuyên về tài chính, pháp lý hay y tế. Hãy tham khảo chuyên gia có chuyên môn cho các quyết định cá nhân.