Leadership là gì? Kỹ năng và phẩm chất của nhà lãnh đạo

Leadership là kỹ năng và khả năng của một cá nhân gây ảnh hưởng, truyền cảm hứng và định hướng một nhóm hoặc tổ chức hướng tới việc đạt được mục tiêu chung. Điều này bao gồm việc thiết lập tầm nhìn, xây dựng kế hoạch, và kích hoạt động lực cho các thành viên cùng thực hiện. Leadership có sự khác biệt rõ rệt so với quản lý (management) bởi vì nó tập trung vào việc phát triển con người, thúc đẩy sự đổi mới và tăng cường kết nối, thay vì chỉ tuân thủ quy trình và kiểm soát chặt chẽ.

Bản chất cốt lõi của Leadership

Leadership không chỉ là vị trí hay chức danh, mà là một quá trình liên tục của việc tác động và định hướng.

Truyền cảm hứng và tạo động lực

Một nhà lãnh đạo tài năng sở hữu năng lực khơi dậy cảm hứng, thúc đẩy tinh thần làm việc và gắn kết các thành viên trong đội ngũ. Khi nhân viên cảm thấy được truyền cảm hứng, họ có xu hướng làm việc với năng suất cao hơn và cam kết hơn với mục tiêu chung. Ví dụ, một nhà lãnh đạo tại FPT Software có thể truyền cảm hứng cho đội ngũ kỹ sư của mình bằng cách chia sẻ tầm nhìn về việc tạo ra các sản phẩm công nghệ đột phá, thay đổi cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người Việt Nam.

Gây ảnh hưởng tích cực

Quá trình lãnh đạo chính là việc một cá nhân tạo ra tác động tích cực đến những người xung quanh thông qua lời nói và hành động. Ảnh hưởng tích cực không chỉ đến từ mệnh lệnh mà còn từ sự gương mẫu, sự thấu hiểu và khả năng lắng nghe. Chẳng hạn, một giám đốc cửa hàng của Thế Giới Di Động có thể gây ảnh hưởng tích cực bằng cách luôn sẵn sàng hỗ trợ nhân viên giải quyết các vấn đề khách hàng, tạo ra môi trường làm việc cởi mở và khuyến khích chia sẻ ý kiến.

Tầm nhìn và chiến lược

Nhà lãnh đạo có một tầm nhìn chiến lược rõ ràng, đồng thời thiết lập phương hướng và kế hoạch cụ thể để hoàn thành các mục tiêu chung đã đề ra. Tầm nhìn này không chỉ là mơ ước mà là một bức tranh cụ thể về tương lai mà tổ chức muốn đạt tới. Một nhà lãnh đạo của VinFast, ví dụ, không chỉ nhìn thấy việc sản xuất xe điện, mà còn hình dung ra một hệ sinh thái giao thông xanh, bền vững tại Việt Nam và trên thế giới.

Kỹ năng và phẩm chất thiết yếu của một nhà lãnh đạo giỏi

Để thực hành leadership hiệu quả, một cá nhân cần trang bị những kỹ năng và phẩm chất đặc biệt.

Giao tiếp mang lại kết quả

Khả năng truyền đạt ý tưởng và tương tác hiệu quả với mọi người trong nhóm là một yếu tố then chốt. Giao tiếp hiệu quả không chỉ là nói rõ ràng mà còn là khả năng lắng nghe, thấu hiểu và phản hồi một cách xây dựng. Một nhà lãnh đạo giỏi cần biết cách truyền đạt mục tiêu, kỳ vọng và phản hồi một cách rõ ràng, giúp mọi người hiểu và thực hiện đúng hướng.

Xây dựng lòng tin

Việc kiến tạo một tập thể nơi mọi người tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau là một thành phần quan trọng của leadership. Lòng tin được xây dựng qua sự minh bạch, nhất quán trong hành động và lời nói, cũng như khả năng giữ lời hứa. Khi nhân viên tin tưởng lãnh đạo, họ sẽ cởi mở hơn trong việc chia sẻ khó khăn, đưa ra ý tưởng và cùng nhau vượt qua thử thách.

Thích nghi và đổi mới

Năng lực thích ứng với sự thay đổi và chấp nhận rủi ro để thúc đẩy đổi mới là phẩm chất của một người lãnh đạo ưu tú. Thế giới kinh doanh, đặc biệt là tại Việt Nam, liên tục biến động. Một nhà lãnh đạo cần có khả năng nhìn nhận những thay đổi này như cơ hội, không phải thách thức. Ví dụ, việc thử nghiệm các phương pháp làm việc mới trong ngành công nghệ thông tin, như áp dụng mô hình Agile/Scrum, có thể mang lại hiệu suất vượt trội và giúp các công ty Việt Nam cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Biết lắng nghe

Lắng nghe phản hồi một cách chủ động và chấp nhận những lời phê bình từ người khác giúp nhà lãnh đạo cải thiện và phát triển liên tục. Đây là yếu tố cần thiết để tránh các sai lầm lặp lại. Một nhà lãnh đạo không chỉ lắng nghe ý kiến từ cấp dưới mà còn từ khách hàng, đối tác. Chẳng hạn, một chủ nhà hàng lắng nghe phản hồi của khách hàng về món ăn, dịch vụ để cải thiện chất lượng, đảm bảo hài lòng khách hàng và duy trì doanh số.

Sự phân biệt giữa Leadership và Management

Mặc dù có nhiều điểm giao thoa, leadership và management (quản lý) có những mục tiêu và phương pháp tiếp cận khác biệt.

• Leadership: tập trung vào việc phát triển con người, hướng tới tầm nhìn dài hạn và khuyến khích đổi mới. Nhà lãnh đạo thường là người đặt ra câu hỏi “Tại sao chúng ta làm điều này?” và “Chúng ta sẽ đi đến đâu?”. Họ tạo ra một môi trường khuyến khích sự sáng tạo, học hỏi và phát triển cá nhân. Ví dụ, một nhà lãnh đạo có thể dành thời gian để cố vấn cho các nhân viên trẻ, giúp họ phát triển tiềm năng và đạt được các mục tiêu nghề nghiệp dài hạn.

• Management: tập trung vào việc duy trì hệ thống, tuân thủ quy trình, cấu trúc tổ chức và đạt được các mục tiêu ngắn hạn. Người quản lý thường là người trả lời câu hỏi “Làm thế nào để chúng ta làm điều này?” và “Ai sẽ làm gì?”. Họ chịu trách nhiệm về việc lập kế hoạch, tổ chức, điều phối và kiểm soát các nguồn lực để đạt được hiệu quả. Ví dụ, một người quản lý dự án sẽ đảm bảo rằng dự án hoàn thành đúng thời hạn và ngân sách, tuân thủ các quy trình đã định.

Tại Việt Nam, sự phân biệt này ngày càng trở nên rõ ràng trong các doanh nghiệp lớn và nhỏ. Các công ty thành công như Masan hay Vingroup không chỉ có những người quản lý giỏi để vận hành quy trình hiệu quả, mà còn có những nhà lãnh đạo tầm nhìn xa, dám đổi mới để định hình tương lai của ngành. Sự kết hợp hài hòa giữa leadership và management là chìa khóa để một tổ chức không chỉ hoạt động trơn tru mà còn phát triển bền vững.