Logistics là gì? Các hoạt động và vai trò của Logistics

Logistics là quá trình lập kế hoạch, triển khai và kiểm soát hiệu quả việc lưu chuyển, lưu trữ hàng hóa, dịch vụ cùng các thông tin liên quan từ điểm khởi đầu đến điểm tiêu thụ cuối cùng. Mục tiêu cốt lõi của hoạt động này là tối ưu hóa việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng, đảm bảo tính kinh tế và hiệu quả cao nhất. Lĩnh vực này bao gồm nhiều khía cạnh trọng yếu như quản lý chuỗi cung ứng, vận tải, quản lý kho bãi, xử lý đơn hàng và cung cấp dịch vụ khách hàng chuyên nghiệp.

Tại Việt Nam, ngành logistics đang phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế. Theo báo cáo của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), tốc độ tăng trưởng của ngành này đạt khoảng 14-16% mỗi năm. Các doanh nghiệp logistics lớn như Viettel Post, VNPost, hay Giao Hàng Tiết Kiệm đã và đang đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng, công nghệ để nâng cao chất lượng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường thương mại điện tử và sản xuất.

Các hoạt động chính trong Logistics:

Logistics không chỉ là việc vận chuyển hàng hóa mà còn là một hệ thống phức tạp bao gồm nhiều hoạt động liên kết chặt chẽ.

Quản trị chuỗi cung ứng

Đây là hoạt động điều phối tổng thể toàn bộ quy trình, từ việc thu mua nguyên vật liệu thô, tiến hành sản xuất, phân phối sản phẩm đến khâu bán hàng và hỗ trợ dịch vụ khách hàng sau bán. Một chuỗi cung ứng được quản lý tốt sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và tăng cường hiệu quả hoạt động. Ví dụ, các nhà sản xuất điện tử lớn tại Việt Nam như Samsung, LG đều có hệ thống quản trị chuỗi cung ứng toàn cầu, đảm bảo nguyên vật liệu được cung cấp đúng lúc, đúng chỗ để duy trì sản xuất liên tục.

Vận chuyển

Hoạt động này bao gồm việc hoạch định và điều phối sự di chuyển của hàng hóa thông qua các phương tiện đa dạng như đường bộ, đường sắt, đường biển hoặc đường hàng không. Mục tiêu chính là tối ưu hóa các tuyến đường và giảm thiểu chi phí phát sinh. Với địa hình đa dạng, Việt Nam sử dụng rộng rãi vận tải đường bộ (chiếm đến 70-80% tổng khối lượng hàng hóa), đường biển (qua các cảng lớn như Hải Phòng, Cát Lái) và đường hàng không (từ các sân bay quốc tế như Nội Bài, Tân Sơn Nhất). Chi phí vận chuyển có thể chiếm tới 30-50% tổng chi phí logistics, nên việc tối ưu hóa rất quan trọng.

Quản lý kho bãi

Thiết lập và vận hành các hệ thống kho bãi, đồng thời quản lý chặt chẽ lượng hàng tồn kho, tiếp nhận và phân phối hàng hóa một cách có hệ thống. Để đạt hiệu quả cao, nên áp dụng các giải pháp công nghệ như hệ thống quản lý kho (WMS). Tại Việt Nam, nhiều kho bãi hiện đại đã được xây dựng, đặc biệt ở các khu công nghiệp lớn như VSIP (Bình Dương, Bắc Ninh) hay Long Hậu (Long An), với diện tích hàng chục nghìn mét vuông, trang bị công nghệ tự động hóa để tối ưu hóa quy trình nhập xuất kho.

Thực hiện đơn hàng

Quy trình này bao gồm việc tiếp nhận, xử lý đơn đặt hàng, chuẩn bị kỹ lưỡng hàng hóa, đóng gói cẩn thận và tổ chức giao hàng đến tay người nhận. Với sự bùng nổ của thương mại điện tử, việc thực hiện đơn hàng nhanh chóng và chính xác là yếu tố then chốt. Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada hay Tiki đều đầu tư rất lớn vào hệ thống này, đảm bảo hàng hóa được giao đến khách hàng trong thời gian ngắn nhất, có khi chỉ trong vài giờ đối với các đơn hàng nội thành.

Dịch vụ khách hàng

Nhiệm vụ cung cấp thông tin kịp thời, hỗ trợ tận tình và giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng liên quan đến các đơn hàng và quá trình vận chuyển. Một tip nhỏ là chủ động cập nhật trạng thái đơn hàng để khách hàng luôn an tâm. Dịch vụ khách hàng tốt giúp xây dựng lòng tin và sự trung thành. Nhiều công ty logistics tại Việt Nam đã triển khai tổng đài hỗ trợ 24/7 và ứng dụng di động cho phép khách hàng theo dõi hành trình đơn hàng theo thời gian thực.

Quản lý thông tin

Theo dõi liên tục và cập nhật chính xác trạng thái của hàng hóa cũng như mọi thông tin phát sinh trong suốt quá trình logistics, đảm bảo tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc. Việc ứng dụng công nghệ thông tin như hệ thống RFID, GPS, và phần mềm quản lý ERP (Enterprise Resource Planning) giúp các doanh nghiệp logistics tại Việt Nam như FPT Logistics, DHL Việt Nam tối ưu hóa việc quản lý dữ liệu, từ đó đưa ra các quyết định chính xác và kịp thời.

Vai trò của Logistics trong hoạt động kinh doanh:

Logistics không chỉ là một chi phí mà còn là một yếu tố chiến lược mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể cho doanh nghiệp.

Giảm thiểu chi phí

Thông qua việc tối ưu hóa các quy trình, logistics giúp các doanh nghiệp cắt giảm đáng kể chi phí liên quan đến vận chuyển, lưu trữ trong kho bãi và quản lý hàng tồn kho. Ví dụ, việc áp dụng phương pháp “Just-in-Time” (JIT) giúp các nhà sản xuất ô tô như VinFast giảm lượng hàng tồn kho, qua đó tiết kiệm chi phí lưu trữ và tránh lãng phí. Theo thống kê, việc tối ưu hóa logistics có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí vận hành từ 5% đến 15%.

Nâng cao trải nghiệm khách hàng

Việc giao hàng nhanh chóng và đúng thời hạn góp phần gia tăng mức độ hài lòng, từ đó củng cố lòng trung thành của khách hàng đối với thương hiệu. Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, khách hàng ngày càng yêu cầu thời gian giao hàng ngắn và dịch vụ linh hoạt. Các doanh nghiệp như The Coffee House hay GrabFood đã xây dựng hệ thống logistics nội bộ hiệu quả để đảm bảo đồ uống, thức ăn đến tay khách hàng một cách nhanh nhất, giữ được chất lượng sản phẩm.

Tăng cường lợi thế cạnh tranh

Một hệ thống logistics vận hành hiệu quả mang lại cho doanh nghiệp khả năng cung cấp sản phẩm và dịch vụ vượt trội hơn so với các đối thủ trên thị trường. Khả năng giao hàng nhanh, chính xác, và chi phí hợp lý là những yếu tố giúp doanh nghiệp chiếm lĩnh thị phần. Ví dụ, một công ty phân phối dược phẩm với hệ thống kho lạnh và đội xe chuyên dụng có thể đảm bảo chất lượng thuốc tốt hơn khi đến tay người tiêu dùng, tạo lợi thế cạnh tranh so với đối thủ.

Hỗ trợ mở rộng quy mô

Logistics đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp doanh nghiệp lập kế hoạch dự trữ và vận chuyển hàng hóa một cách phù hợp, đáp ứng linh hoạt nhu cầu khi có ý định mở rộng quy mô kinh doanh ra các thị trường mới hoặc tăng sản lượng. Khi một doanh nghiệp muốn mở rộng ra các tỉnh thành khác hoặc xuất khẩu, việc có một đối tác logistics đáng tin cậy hoặc một hệ thống logistics nội bộ mạnh mẽ là yếu tố quyết định sự thành công. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã thành công trong việc mở rộng thị trường ra nước ngoài nhờ vào năng lực logistics của mình.