Men gan cao là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân & khi nào cần khám

Men gan cao, hay còn gọi là tăng men gan, là tình trạng nồng độ các enzyme như AST, ALT, GGT trong máu vượt quá ngưỡng bình thường. Đây là một dấu hiệu phản ánh sự tổn thương hoặc phá hủy của các tế bào gan. Men gan cao không phải là một căn bệnh cụ thể mà là một cảnh báo quan trọng về sức khỏe của gan. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, suy gan, thậm chí là ung thư gan, đe dọa đến tính mạng.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.

Các enzyme gan chính thường được kiểm tra

Khi xét nghiệm men gan cao, các bác sĩ thường tập trung vào một số enzyme chính để đánh giá chính xác tình trạng gan:

• ALT (Alanine Transaminase): Đây là enzyme đặc trưng, tập trung chủ yếu ở gan và được coi là chỉ số then chốt để đánh giá chức năng gan. Mức độ ALT tăng cao thường chỉ ra tổn thương gan rõ rệt. Chẳng hạn, một người có chỉ số ALT trên 40 U/L (đơn vị quốc tế trên lít) có thể cần theo dõi thêm.
• AST (Aspartate Transaminase): Enzyme này hiện diện ở nhiều cơ quan như gan, tim, cơ bắp. Do đó, nồng độ AST tăng cao trong máu có thể cảnh báo tổn thương ở gan hoặc các mô cơ khác, không chỉ riêng gan.
• GGT (Gamma-glutamyl transferase): Sự gia tăng GGT thường liên quan đến các vấn đề về gan, đặc biệt là các bệnh lý ảnh hưởng đến đường mật hoặc tình trạng sử dụng rượu bia quá mức. Ví dụ, người thường xuyên uống bia rượu có thể có chỉ số GGT tăng cao hơn người bình thường.
• ALP (Alkaline phosphatase): Enzyme này chủ yếu tập trung trong các ống dẫn mật. Mức độ ALP tăng cao có thể gợi ý tổn thương gan hoặc các vấn đề về xương.

Các nguyên nhân phổ biến gây tăng men gan

Tình trạng men gan cao có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số lý do phổ biến:

Viêm gan

Các bệnh viêm gan do virus (ví dụ: viêm gan A, B, C) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương tế bào gan và làm tăng men gan. Theo thống kê của Bộ Y tế Việt Nam, ước tính có khoảng 8 triệu người nhiễm virus viêm gan B và gần 1 triệu người nhiễm virus viêm gan C, đây là những con số đáng báo động về nguy cơ men gan cao trong cộng đồng.

Lạm dụng rượu bia

Việc tiêu thụ một lượng lớn rượu bia trong thời gian dài là yếu tố nguy cơ lớn gây ra các tổn thương gan mạn tính. Tại Việt Nam, mức tiêu thụ bia rượu bình quân đầu người thuộc hàng cao nhất thế giới, điều này trực tiếp góp phần vào tỷ lệ men gan cao và các bệnh lý về gan.

Sử dụng thuốc

Một số loại thuốc nhất định có thể gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng đến gan, dẫn đến tình trạng men gan tăng cao. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ về tác dụng phụ của thuốc. Ví dụ, các loại thuốc giảm đau Paracetamol nếu dùng quá liều hoặc một số loại kháng sinh có thể gây độc cho gan.

Bệnh gan nhiễm mỡ

Sự tích tụ mỡ trong gan có thể dẫn đến viêm và tổn thương tế bào gan, một tình trạng ngày càng phổ biến. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam, đặc biệt ở người có lối sống ít vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh.

Các bệnh lý khác

Bao gồm các bệnh tự miễn, rối loạn di truyền như hemochromatosis (quá tải sắt), các bệnh về đường mật, và nhiều tình trạng sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến gan. Một số bệnh lý hiếm gặp như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng) cũng có thể gây tăng men gan.

Dấu hiệu nhận biết men gan cao

Ban đầu, men gan cao thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, khiến việc nhận biết trở nên khó khăn. Nhiều trường hợp chỉ phát hiện ra khi đi khám sức khỏe định kỳ tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy, hoặc các phòng khám chuyên khoa gan mật. Tuy nhiên, khi tình trạng bệnh tiến triển, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:

• Mệt mỏi kéo dài, kèm theo sốt nhẹ không rõ nguyên nhân.
• Chán ăn, rối loạn tiêu hóa, cảm giác buồn nôn thường xuyên.
• Da và mắt có dấu hiệu vàng rõ rệt (vàng da, vàng mắt). Đây là một dấu hiệu đặc trưng của bệnh gan nặng.
• Nước tiểu có màu sẫm bất thường, trong khi phân lại nhạt màu.
• Cảm giác đau hoặc tức nặng ở vùng hạ sườn phải.
• Ngứa ngáy trên da mà không có nguyên nhân rõ ràng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào hoặc có kết quả xét nghiệm men gan bất thường, việc thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt là điều hết sức cần thiết. Điều này giúp xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phương án can thiệp điều trị kịp thời, hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm cho gan.

Ví dụ, nếu bạn là người thường xuyên uống rượu bia hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh gan, việc kiểm tra men gan định kỳ 6 tháng/lần tại các phòng khám uy tín như Phòng khám Đa khoa Quốc tế Vinmec hoặc các trung tâm y tế dự phòng là rất quan trọng. Chi phí cho một lần xét nghiệm men gan thường dao động từ 100.000 VNĐ đến 300.000 VNĐ tùy thuộc vào cơ sở y tế và các xét nghiệm đi kèm. Đừng chủ quan với các dấu hiệu nhỏ, bởi men gan cao là gì và mức độ nguy hiểm của nó có thể vượt xa những gì bạn nghĩ.