Montelukast: Công dụng, liều dùng và tác dụng phụ

Montelukast là một loại thuốc thuộc nhóm đối kháng thụ thể leukotriene, được chỉ định trong việc điều trị và dự phòng hiệu quả các tình trạng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng theo mùa hoặc quanh năm, và hen suyễn do gắng sức. Cơ chế hoạt động của thuốc là ngăn chặn các leukotriene – những chất trung gian gây viêm, từ đó giúp giảm thiểu tình trạng viêm đường hô hấp, hạn chế co thắt phế quản và làm dịu các triệu chứng khó chịu như khó thở, tức ngực, ho, hắt hơi hay chảy nước mũi. Thuốc được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm viên nén, viên nhai và cốm pha hỗn dịch, phù hợp cho nhiều đối tượng sử dụng, từ người lớn đến trẻ em, mang lại lựa chọn linh hoạt cho người bệnh tại Việt Nam.

Công dụng chính của Montelukast

Montelukast đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát các bệnh lý hô hấp mãn tính, giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phòng ngừa và kiểm soát hen suyễn

Montelukast hỗ trợ ngăn chặn sự xuất hiện của các cơn hen, đồng thời giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các biểu hiện như thở khò khè, cảm giác khó thở. Thuốc đặc biệt hữu ích cho những người mắc hen suyễn nhẹ đến trung bình, giúp duy trì đường thở thông thoáng và giảm phụ thuộc vào các loại thuốc cắt cơn. Với khoảng 5% dân số Việt Nam mắc hen suyễn, việc sử dụng các thuốc dự phòng như montelukast là cần thiết để kiểm soát bệnh lâu dài.

Ngăn chặn co thắt phế quản do vận động mạnh

Thuốc được kê đơn để phòng ngừa các đợt khó thở có thể phát sinh sau các hoạt động thể chất hoặc tập luyện cường độ cao. Đây là tình trạng phổ biến ở người bị hen suyễn, đặc biệt là trẻ em và người trẻ tuổi thường xuyên tham gia thể thao. Ví dụ, một vận động viên bơi lội tại Việt Nam có thể dùng montelukast trước khi tập luyện để tránh các triệu chứng hen do gắng sức.

Giảm nhẹ các triệu chứng viêm mũi dị ứng

Montelukast có tác dụng làm thuyên giảm các biểu hiện của viêm mũi dị ứng theo mùa và quanh năm, bao gồm hắt hơi liên tục, ngứa mũi, chảy nước mũi và nghẹt mũi. Viêm mũi dị ứng ảnh hưởng đến khoảng 15-20% dân số Việt Nam, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Việc sử dụng montelukast có thể giúp kiểm soát hiệu quả các triệu chứng này.

Liều lượng và cách sử dụng Montelukast

Việc tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng là yếu tố then chốt để montelukast phát huy hiệu quả tối ưu và giảm thiểu tác dụng phụ.

Liều dùng thông thường

Montelukast thường được khuyến nghị sử dụng một lần mỗi ngày. Liều dùng cụ thể sẽ phụ thuộc vào độ tuổi và tình trạng bệnh của từng người.

• Người lớn và trẻ em từ 15 tuổi trở lên: Liều thông thường là 10 mg/ngày (một viên nén 10 mg).
• Trẻ em từ 6 đến 14 tuổi: Liều thông thường là 5 mg/ngày (một viên nhai 5 mg).
• Trẻ em từ 2 đến 5 tuổi: Liều thông thường là 4 mg/ngày (một viên nhai 4 mg hoặc gói cốm pha hỗn dịch 4 mg).
• Trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi: Liều thông thường là 4 mg/ngày (gói cốm pha hỗn dịch 4 mg).

Thời điểm dùng thuốc tối ưu

Thời điểm dùng montelukast có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích điều trị:

• Đối với việc điều trị hen suyễn và viêm mũi dị ứng: Nên uống thuốc vào buổi tối để đạt hiệu quả tốt nhất, do các triệu chứng hen và dị ứng thường có xu hướng nặng hơn vào ban đêm.
• Để ngăn ngừa co thắt phế quản do gắng sức: Cần uống thuốc khoảng 2 giờ trước khi bắt đầu hoạt động thể lực. Không nên uống thêm liều thứ hai trong vòng 24 giờ nếu đã dùng montelukast hàng ngày cho hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng.

Cách dùng

Nên uống thuốc cùng với nước lọc. Thuốc có thể dùng trước hoặc sau bữa ăn đều được. Đối với dạng viên nhai, trẻ em cần nhai kỹ trước khi nuốt. Dạng cốm pha hỗn dịch có thể được hòa tan trong một lượng nhỏ sữa mẹ, sữa công thức, hoặc thức ăn mềm (như táo nghiền, cà rốt nghiền) để trẻ dễ uống hơn. Ví dụ, cha mẹ tại TP.HCM có thể dễ dàng tìm mua các dạng bào chế phù hợp tại các nhà thuốc lớn như Pharmacity hay Long Châu.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng Montelukast

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị, người bệnh cần nắm rõ các lưu ý quan trọng khi dùng montelukast.

• Không dùng để cắt cơn hen cấp tính: Montelukast là thuốc dự phòng, không có khả năng làm giảm nhanh chóng các cơn hen đang diễn ra. Trong trường hợp cơn hen cấp tính, người bệnh cần sử dụng thuốc cắt cơn tác dụng nhanh theo chỉ định của bác sĩ (ví dụ, salbutamol dạng hít).
• Sử dụng kết hợp với các liệu pháp khác: Thuốc thường được dùng như một liệu pháp bổ sung cho các loại thuốc điều trị hen khác, ví dụ như corticosteroid dạng hít, nhằm tăng cường hiệu quả kiểm soát bệnh. Việc phối hợp điều trị giúp kiểm soát hen suyễn toàn diện hơn, đặc biệt đối với các trường hợp hen trung bình đến nặng.
• Lựa chọn dạng bào chế phù hợp: Cần chọn dạng bào chế thích hợp với độ tuổi của người sử dụng; ví dụ, dạng viên nhai rất phù hợp cho trẻ em từ 2 tuổi trở lên, giúp việc dùng thuốc trở nên dễ dàng hơn. Tại Việt Nam, montelukast có sẵn dưới nhiều tên thương mại khác nhau như Singulair, Montelair, Asthmatin, với đa dạng dạng bào chế để phù hợp với từng lứa tuổi.
• Luôn tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng mà không có sự đồng ý của bác sĩ, đặc biệt ngay cả khi các triệu chứng hen đã được kiểm soát tốt. Việc ngưng thuốc đột ngột có thể làm bệnh tái phát hoặc trở nên nặng hơn.
• Thông báo cho bác sĩ về các tình trạng sức khỏe khác: Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về tiền sử bệnh lý (đặc biệt là bệnh gan, thận), dị ứng thuốc, và các loại thuốc đang sử dụng (bao gồm cả thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng) để tránh tương tác thuốc không mong muốn.

Tác dụng phụ có thể gặp khi dùng Montelukast

Cũng như các loại thuốc khác, montelukast có thể gây ra một số tác dụng phụ, mặc dù không phải ai cũng gặp phải.

Phổ biến

Một số tác dụng phụ thường gặp bao gồm đau bụng, tiêu chảy, đau đầu và nhiễm trùng đường hô hấp trên. Các triệu chứng này thường nhẹ và tự khỏi. Nếu chúng kéo dài hoặc gây khó chịu, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Ít gặp hơn

Các tác dụng phụ hiếm gặp hơn có thể là tăng men gan, sốt, cảm giác mệt mỏi, chóng mặt và các phản ứng dị ứng nghiêm trọng (như phát ban, ngứa, sưng mặt/lưỡi/họng, khó thở). Một số trường hợp hiếm gặp hơn có thể gặp thay đổi tâm trạng hoặc hành vi (như lo âu, trầm cảm, khó ngủ, ảo giác, ý nghĩ tự tử). Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào, người bệnh cần ngừng thuốc và tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.