Ngành F&B là gì? Định nghĩa và các lĩnh vực chính

Ngành F&B (viết tắt của Food and Beverage) là một bộ phận cốt lõi của ngành công nghiệp Dịch vụ (Hospitality). Ngành này bao hàm mọi hoạt động liên quan đến việc sản xuất, chế biến, phân phối và kinh doanh thực phẩm, đồ uống nhằm phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng. Ngành F&B thể hiện sự đa dạng, bao gồm nhiều loại hình cơ sở khác nhau như nhà hàng, quán bar, quán cà phê, cửa hàng thức ăn nhanh, dịch vụ tiệc, catering, cùng với các hoạt động sản xuất thực phẩm, đồ uống quy mô lớn.

Các lĩnh vực chính của ngành F&B

Ngành F&B không chỉ dừng lại ở việc kinh doanh nhà hàng hay quán ăn. Nó mở rộng ra nhiều phân khúc khác nhau, mỗi phân khúc có đặc thù riêng và đóng góp vào bức tranh tổng thể của ngành.

Nhà hàng và quán ăn

Đây là lĩnh vực quen thuộc nhất khi nói về ngành F&B. Nó bao gồm các mô hình từ nhà hàng truyền thống, quán ăn gia đình, quán ăn tự chọn (buffet), đến các chuỗi cửa hàng ăn nhanh hiện đại. Tại Việt Nam, có thể kể đến các chuỗi nhà hàng như Golden Gate Group (sở hữu Gogi House, Kichi Kichi) hay RedSun ITI (sở hữu King BBQ, ThaiExpress), phục vụ hàng triệu lượt khách mỗi năm. Ngay cả các quán ăn đường phố, xe đẩy bán đồ ăn vặt cũng là một phần quan trọng của phân khúc này, tạo nên nét đặc trưng ẩm thực địa phương.

Quán cà phê và quầy bar

Lĩnh vực này chuyên cung cấp các loại đồ uống phong phú và đồ ăn nhẹ đi kèm, tạo không gian thư giãn và giao lưu. Các chuỗi cà phê lớn như Highlands Coffee hay The Coffee House đã trở thành điểm đến quen thuộc của giới trẻ và dân văn phòng tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM. Bên cạnh đó, các quán bar, pub cũng là nơi giải trí về đêm, phục vụ đa dạng các loại đồ uống có cồn và không cồn.

Dịch vụ catering (tổ chức tiệc lưu động)

Dịch vụ catering đảm nhiệm việc tổ chức và phục vụ các bữa ăn tại nhiều địa điểm khác nhau cho các sự kiện như tiệc cưới, sinh nhật, hội nghị, hay các buổi gặp mặt doanh nghiệp. Các công ty catering như Galaxy Event hay PQC Catering thường xuyên tổ chức các sự kiện lớn, từ tiệc cưới sang trọng cho đến các buổi tiệc buffet cho hàng trăm khách tại các trung tâm hội nghị. Lĩnh vực này đòi hỏi khả năng tổ chức, vận chuyển và phục vụ linh hoạt.

Nhà cung cấp và sản xuất

Phân khúc này gồm các công ty chuyên cung ứng nguyên liệu thô, thực phẩm chế biến, đồ dùng nhà bếp, hoặc trực tiếp sản xuất các mặt hàng thực phẩm và đồ uống. Ví dụ, các công ty như Masan Consumer, Vinamilk là những nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống quy mô lớn, cung cấp sản phẩm cho hàng triệu hộ gia đình và hàng nghìn cơ sở F&B trên cả nước. Ngoài ra, các nhà cung cấp nguyên liệu tươi sống, hải sản, rau củ quả cũng đóng vai trò thiết yếu trong chuỗi cung ứng của ngành F&B.

Bán lẻ thực phẩm và đồ uống

Phân khúc bán lẻ bao gồm các kênh phân phối đa dạng như cửa hàng tạp hóa, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng chuyên bán đồ ăn mang về (takeaway), và các xe bán hàng lưu động. Các chuỗi siêu thị như Co.opmart, Big C, WinMart là những kênh phân phối thực phẩm khổng lồ, ước tính chiếm hơn 60% thị phần bán lẻ thực phẩm tại Việt Nam. Sự phát triển của các ứng dụng giao đồ ăn như GrabFood, ShopeeFood cũng thúc đẩy mạnh mẽ mô hình takeaway và giao hàng tận nơi, tạo ra một kênh bán lẻ mới đầy tiềm năng cho ngành F&B.

Hoạt động chủ chốt trong ngành F&B

Để một cơ sở F&B hoạt động trơn tru, nhiều hoạt động cần được phối hợp nhịp nhàng.

Quản lý

Hoạt động quản lý trong ngành F&B liên quan đến việc lập kế hoạch chi tiết cho thực đơn, quản lý hiệu quả nguồn cung ứng, điều phối nhân sự và vận hành chung của cơ sở. Việc quản lý tốt giúp tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ. Một người quản lý nhà hàng không chỉ giám sát nhân viên mà còn phải theo dõi doanh thu, kiểm soát tồn kho, và đảm bảo tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Chế biến

Chế biến là quy trình chuẩn bị và nấu các món ăn, pha chế đồ uống theo yêu cầu, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Các đầu bếp, pha chế viên cần có kỹ năng chuyên môn cao, am hiểu về nguyên liệu và quy trình chế biến để tạo ra những sản phẩm chất lượng, thơm ngon.

Phục vụ

Hoạt động phục vụ bao gồm việc đón tiếp khách hàng một cách chu đáo, ghi nhận yêu cầu chính xác, phục vụ đồ ăn thức uống kịp thời và nỗ lực mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng. Đội ngũ nhân viên phục vụ là người trực tiếp tương tác với khách hàng, ảnh hưởng lớn đến cảm nhận của họ về chất lượng dịch vụ.

Quản lý cơ sở vật chất

Quản lý cơ sở vật chất là việc bảo trì và quản lý các dụng cụ, thiết bị cần thiết phục vụ cho hoạt động F&B, đảm bảo chúng luôn trong tình trạng sẵn sàng và an toàn khi sử dụng. Điều này bao gồm từ hệ thống bếp, tủ lạnh, máy rửa bát cho đến bàn ghế, chén đĩa. Việc bảo trì định kỳ giúp kéo dài tuổi thọ thiết bị và tránh gián đoạn hoạt động.

Tầm quan trọng của ngành F&B

Ngành F&B không chỉ là một mảng kinh doanh; nó còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế và văn hóa xã hội.

Nâng tầm trải nghiệm khách hàng

F&B không chỉ đơn thuần là việc cung cấp thực phẩm và đồ uống. Ngành này còn có vai trò kiến tạo không gian, tạo dựng trải nghiệm đáng nhớ và cung cấp dịch vụ xuất sắc cho khách hàng, từ đó góp phần xây dựng lòng trung thành đối với thương hiệu. Một bữa ăn ngon trong không gian ấm cúng, với dịch vụ tận tình có thể biến một khách hàng thành khách quen. Nhiều nhà hàng tại Việt Nam, như Tre Dining ở TP.HCM hay Quán Ăn Ngon ở Hà Nội, đã thành công trong việc tạo ra trải nghiệm ẩm thực độc đáo, thu hút cả khách du lịch quốc tế.

Đóng góp vào nền kinh tế

Ngành F&B giữ một vị trí thiết yếu trong nền kinh tế, tạo ra giá trị từ chuỗi cung ứng, sản xuất đến dịch vụ, đồng thời tạo ra nhiều việc làm và thúc đẩy sự phát triển của các ngành liên quan. Theo báo cáo của Vietnam Report, doanh thu ngành F&B tại Việt Nam năm 2023 ước tính đạt khoảng 600 nghìn tỷ VND. Ngành này không chỉ tạo việc làm trực tiếp cho hàng triệu lao động (từ đầu bếp, phục vụ đến quản lý) mà còn gián tiếp thúc đẩy các ngành nông nghiệp, chế biến thực phẩm, vận tải, thiết kế nội thất, và du lịch phát triển. Sự tăng trưởng của ngành F&B cũng phản ánh mức sống và nhu cầu tiêu dùng của người dân, cho thấy tiềm năng phát triển bền vững trong tương lai.