Pheromone là gì? Tác dụng của Pheromone ở người và động vật

Pheromone là những hợp chất hóa học đặc biệt được sinh vật sản xuất và giải phóng ra môi trường bên ngoài. Những chất này có khả năng hoạt động như các tín hiệu giao tiếp, tác động trực tiếp đến hành vi và sinh lý của các cá thể khác cùng loài. Vai trò của pheromone thường thấy trong các hoạt động thiết yếu như thu hút bạn tình, phát đi tín hiệu cảnh báo nguy hiểm, hoặc định hướng di chuyển. Trong thế giới động vật, pheromone đóng một vai trò hết sức rõ ràng và quan trọng trong quá trình giao phối. Ngược lại, ở con người, dù được cho là có tiềm năng ảnh hưởng đến mức độ hấp dẫn và mong muốn tình dục, tác động của chúng lại phức tạp, mang tính cá nhân cao và chưa được xác định rõ ràng như ở động vật.

Pheromone ở động vật

Đối với động vật, pheromone là công cụ giao tiếp hóa học chủ yếu, đảm bảo sự sống còn và duy trì nòi giống. Chúng được sử dụng rộng rãi trong nhiều khía cạnh sinh học:

• Thu hút bạn tình: Nhiều loài côn trùng và động vật có vú sử dụng pheromone giới tính để báo hiệu sự sẵn sàng sinh sản, thu hút bạn tình từ khoảng cách xa. Ví dụ, bướm đêm cái có thể giải phóng pheromone để dẫn dụ con đực cách đó vài kilomet.
• Đánh dấu lãnh thổ: Một số loài động vật có vú dùng pheromone trong nước tiểu hoặc tuyến mùi để đánh dấu lãnh thổ, cảnh báo các cá thể khác xâm phạm.
• Báo động nguy hiểm: Khi bị đe dọa, một số loài cá hoặc côn trùng có thể tiết ra pheromone báo động, thúc đẩy các cá thể cùng đàn phân tán hoặc phản ứng phòng vệ.
• Định hướng và tìm kiếm thức ăn: Kiến thường tiết ra pheromone đánh dấu đường đi để đồng loại có thể theo dấu, tìm đến nguồn thức ăn mới phát hiện.

Những tác động này thường mang tính bản năng và mạnh mẽ, đảm bảo hiệu quả sinh học cao.

Pheromone ở con người

Khác với động vật, vai trò của pheromone ở con người vẫn còn là chủ đề của nhiều nghiên cứu và tranh cãi. Có những bằng chứng ban đầu cho thấy khả năng tồn tại và ảnh hưởng của chúng, cơ chế tác động và mức độ ảnh hưởng vẫn chưa được lý giải cặn kẽ:

• Ảnh hưởng đến tâm trạng và hành vi: Một số nghiên cứu gợi ý rằng pheromone có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ, hoặc tác động đến cảm xúc, sự tin tưởng giữa các cá nhân.
• Liên quan đến sự hấp dẫn: Các hợp chất steroid như androstenol và estratetraenol, được tìm thấy trong mồ hôi và các chất tiết cơ thể, đôi khi được đề xuất là pheromone có thể ảnh hưởng đến sự hấp dẫn giới tính. Tác dụng này không đồng nhất và có thể bị chi phối bởi nhiều yếu tố phức tạp khác như văn hóa, trải nghiệm cá nhân, và các giác quan khác.
• Sự phức tạp trong nghiên cứu: Việc phân lập và xác định chính xác các pheromone ở người gặp nhiều thách thức do sự tương tác phức tạp của mùi cơ thể, yếu tố xã hội và nhận thức cá nhân.

Tác động của pheromone ở con người được xem xét một cách thận trọng, không đơn giản và trực tiếp như ở các loài động vật.

Nước hoa Pheromone

Trên thị trường, “nước hoa pheromone” được quảng bá rộng rãi với lời hứa tăng cường sự hấp dẫn cá nhân và thu hút người khác giới. Các sản phẩm này thường chứa các hợp chất tổng hợp được cho là mô phỏng pheromone tự nhiên của con người. Mặc dù chúng có thể mang lại hiệu ứng tâm lý cho người sử dụng (hiệu ứng giả dược), hiệu quả khoa học thực sự của nước hoa pheromone trong việc thay đổi hành vi hoặc tăng cường sự hấp dẫn một cách đáng kể vẫn còn là một dấu hỏi lớn và chưa được chứng minh một cách thuyết phục.

Tại Việt Nam, các sản phẩm nước hoa pheromone cũng xuất hiện khá nhiều trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada với mức giá dao động từ 150.000 VNĐ đến 800.000 VNĐ cho một chai. Các nhà bán hàng thường đưa ra những lời quảng cáo hấp dẫn về khả năng “quyến rũ tức thì” hay “tăng cường sự tự tin”. Tuy nhiên, khảo sát ý kiến từ người dùng cho thấy hiệu quả rất đa dạng. Một số người dùng báo cáo cảm thấy tự tin hơn khi sử dụng, có thể do hiệu ứng tâm lý. Tuy nhiên, không có bằng chứng rõ ràng về việc sản phẩm này tạo ra sự thu hút mạnh mẽ và khách quan theo cách mà pheromone động vật hoạt động.

Người tiêu dùng nên tiếp cận các tuyên bố về hiệu quả của những sản phẩm này một cách cẩn trọng và có cái nhìn khách quan. Các sản phẩm nước hoa thông thường, với hương thơm được nghiên cứu kỹ lưỡng để phù hợp với sở thích cá nhân và xu hướng thị trường, có thể mang lại hiệu quả hấp dẫn tương đương hoặc thậm chí tốt hơn, nhờ vào sự kết hợp hài hòa của các nốt hương và khả năng tạo ấn tượng tích cực qua khứu giác. Một số thương hiệu nước hoa nổi tiếng tại Việt Nam như The Body Shop, Jo Malone, hoặc các dòng nước hoa từ Pháp như Chanel, Dior, vẫn là lựa chọn phổ biến và được đánh giá cao về khả năng tạo ấn tượng cá nhân. Việc lựa chọn một mùi hương phù hợp với cá tính và hoàn cảnh giao tiếp có thể đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với việc dựa vào các sản phẩm được quảng cáo là chứa pheromone.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia khi có thắc mắc về sức khỏe.