Testosterone là gì? Vai trò & sản xuất ở đâu?

Testosterone là một hormone steroid thuộc nhóm androgen, đóng vai trò thiết yếu trong việc định hình các đặc điểm nam giới và duy trì sức khỏe tổng thể cho cả nam lẫn nữ. Hormone này được sản xuất chủ yếu tại tinh hoàn (ở nam giới) và buồng trứng (ở nữ giới), cùng với một lượng nhỏ từ tuyến thượng thận. Testosterone có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển sinh dục, quá trình tăng trưởng cơ bắp, củng cố sức mạnh xương, kích thích sản xuất hồng cầu, duy trì ham muốn tình dục và điều hòa phân bố mỡ trong cơ thể. Khi nồng độ testosterone xuống thấp, các vấn đề sức khỏe như giảm sút ham muốn, tình trạng loãng xương và teo cơ có thể phát sinh.

Vai trò của Testosterone đối với cơ thể

Testosterone không chỉ là hormone quyết định giới tính mà còn tham gia vào nhiều chức năng quan trọng khác của cơ thể, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

1. Sự phát triển nam giới

Testosterone là hormone chủ chốt thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các cơ quan sinh dục nam như tinh hoàn, dương vật và tuyến tiền liệt trong giai đoạn bào thai và tuổi dậy thì. Hormone này cũng chịu trách nhiệm cho các đặc điểm sinh dục thứ cấp ở nam giới, bao gồm sự phát triển của lông trên cơ thể (lông mặt, lông ngực, lông mu), sự thay đổi giọng nói trở nên trầm hơn, và góp phần tạo nên những đường nét gương mặt nam tính đặc trưng. Ví dụ, sự phát triển của râu và ria mép ở thanh niên Việt Nam thường bắt đầu rõ rệt khi nồng độ testosterone tăng cao trong tuổi dậy thì.

2. Sức khỏe xương và cơ bắp

Hormone này góp phần đáng kể vào việc tăng cường mật độ xương, giúp xương chắc khỏe và giảm nguy cơ loãng xương. Đồng thời, testosterone thúc đẩy sự gia tăng khối lượng và sức mạnh của cơ bắp thông qua việc tổng hợp protein. Điều này giải thích tại sao nam giới thường có khối lượng cơ bắp lớn hơn và mật độ xương cao hơn phụ nữ. Các vận động viên thể hình hay những người tập luyện thể thao thường tìm hiểu về cách tối ưu hóa nồng độ testosterone tự nhiên để hỗ trợ quá trình phát triển cơ bắp.

3. Sản xuất hồng cầu

Testosterone tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu trong tủy xương. Hồng cầu là tế bào mang oxy đi khắp cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng và duy trì chức năng của các cơ quan. Một lượng testosterone đầy đủ giúp đảm bảo quá trình sản xuất hồng cầu diễn ra hiệu quả, từ đó duy trì sức khỏe toàn diện và giảm nguy cơ thiếu máu.

4. Sức khỏe tình dục và sinh sản

Đây là một trong những vai trò nổi bật nhất của testosterone. Hormone này đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì ham muốn tình dục (libido) ở cả nam và nữ. Ở nam giới, testosterone còn hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng khỏe mạnh (sinh tinh) và duy trì chức năng cương dương. Sự suy giảm testosterone có thể dẫn đến giảm ham muốn, rối loạn cương dương và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Theo thống kê từ một số phòng khám nam khoa tại TP.HCM, tỷ lệ nam giới trên 40 tuổi có dấu hiệu giảm ham muốn do nồng độ testosterone thấp đang có xu hướng tăng lên.

5. Phân bố mỡ và chuyển hóa

Testosterone có ảnh hưởng đến cách mà chất béo được phân bố trong cơ thể. Mức testosterone khỏe mạnh thường liên quan đến việc giảm tích tụ mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, và giúp duy trì một vóc dáng cân đối. Hormone này cũng ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose và insulin, góp phần vào việc điều hòa đường huyết.

Nơi sản xuất Testosterone

Việc hiểu rõ nơi sản xuất testosterone giúp chúng ta nhận diện các cơ quan quan trọng liên quan đến quá trình tổng hợp hormone này.

• Ở nam giới: Phần lớn testosterone được sản xuất bởi các tế bào Leydig nằm trong tinh hoàn, chiếm khoảng 95%. Lượng còn lại (khoảng 5%) được tạo ra từ tuyến thượng thận, một tuyến nhỏ nằm phía trên thận.

• Ở phụ nữ: Testosterone cũng được tổng hợp tại buồng trứng và tuyến thượng thận, mặc dù với số lượng ít hơn đáng kể so với nam giới (khoảng 1/10 đến 1/20 so với nam giới trưởng thành). Mặc dù lượng ít, testosterone vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ham muốn tình dục, mật độ xương và khối lượng cơ bắp ở phụ nữ.

Khi nồng độ Testosterone thấp

Khi nồng độ testosterone không đủ, các vấn đề sức khỏe có thể xuất hiện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Tình trạng này được gọi là suy giảm testosterone (hypogonadism) hoặc “mãn dục nam” ở nam giới lớn tuổi.

• Ở nam giới: Tình trạng này có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng và vấn đề sức khỏe. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm giảm ham muốn tình dục rõ rệt, rối loạn cương dương, yếu sinh lý, giảm khả năng tập trung và trí nhớ, mệt mỏi kéo dài, giảm khối lượng cơ bắp và sức mạnh, tăng mỡ cơ thể (đặc biệt là mỡ bụng), loãng xương và giảm mật độ xương, rụng lông tóc, và thay đổi tâm trạng (dễ cáu kỉnh, trầm cảm). Việc suy giảm này thường bắt đầu từ khoảng 30 tuổi và tiếp tục giảm dần khoảng 1% mỗi năm theo thời gian.

• Ở cả hai giới: Mức testosterone thường giảm dần một cách tự nhiên theo tuổi tác, một phần của quá trình lão hóa sinh học. Điều này có thể gây ra sự suy giảm ham muốn tình dục và các thay đổi khác trong cơ thể như giảm năng lượng, mệt mỏi, và giảm khả năng phục hồi. Ví dụ, một số nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, nồng độ testosterone trung bình ở nam giới 50 tuổi có thể thấp hơn đáng kể so với nam giới 30 tuổi.

Để duy trì nồng độ testosterone ổn định và khỏe mạnh, việc duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng. Điều này bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, quản lý căng thẳng và tránh lạm dụng rượu bia, thuốc lá. Trong trường hợp nghi ngờ nồng độ testosterone thấp, việc tham khảo ý kiến bác sĩ để được thăm khám, xét nghiệm và tư vấn về các phương pháp điều trị phù hợp (nếu cần) là điều cần thiết.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.