Whey là gì? Công dụng và các loại whey phổ biến

Whey (hay còn gọi là đạm váng sữa) là một loại protein chất lượng cao, được tách ra từ sữa trong quá trình sản xuất phô mai. Dạng phổ biến nhất của whey là bột, được áp dụng như một thực phẩm bổ sung nhằm hỗ trợ xây dựng cơ bắp, thúc đẩy quá trình phục hồi cơ thể sau các buổi tập luyện cường độ cao và cải thiện tổng thể thành tích thể thao. Whey hiện có nhiều loại khác nhau như whey concentrate, whey isolate và whey hydrolysate, mỗi loại sở hữu các mức độ tinh khiết và khả năng hấp thu riêng biệt.

Nguồn gốc và đặc điểm của Whey

Whey là một sản phẩm phụ thu được trong quá trình sản xuất phô mai, cụ thể là phần chất lỏng được tách ra từ phần sữa đông (curd). Quá trình này đã được áp dụng hàng trăm năm trong ngành công nghiệp sữa.

Về thành phần, whey protein được xem là một loại protein hoàn chỉnh bởi nó cung cấp đầy đủ 9 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể con người không thể tự tổng hợp được. Các axit amin này bao gồm leucine, isoleucine và valine, còn được gọi là chuỗi axit amin phân nhánh (BCAAs), đóng vai trò quan trọng trong tổng hợp protein cơ bắp.

Loại protein này nổi bật với khả năng tiêu hóa dễ dàng và hấp thu nhanh chóng. Điều này đặc biệt phù hợp với nhu cầu xây dựng khối lượng cơ bắp và hỗ trợ phục hồi sau các hoạt động vận động, chẳng hạn như tập gym hoặc chạy bộ. Khi cơ thể tiếp nhận whey, các axit amin nhanh chóng đi vào máu và được vận chuyển đến các tế bào cơ, nơi chúng hỗ trợ quá trình sửa chữa và phát triển cơ bắp.

Các loại whey phổ biến trên thị trường

Thị trường thực phẩm bổ sung hiện nay có rất nhiều sản phẩm whey với đa dạng chủng loại. Dưới đây là ba loại whey phổ biến nhất:

Whey Concentrate (WPC)

Đây là dạng phổ biến nhất của whey, chứa protein cùng một lượng nhỏ lactose, chất béo và các thành phần dinh dưỡng khác. Hàm lượng protein trong whey concentrate thường dao động từ 70-80%. Do còn chứa một lượng lactose và chất béo, whey concentrate có hương vị dễ chịu hơn và giá thành thường phải chăng hơn so với các loại whey tinh khiết hơn. Một số thương hiệu phổ biến tại Việt Nam cung cấp whey concentrate bao gồm Myprotein Impact Whey Protein và Optimum Nutrition Gold Standard 100% Whey. Giá thành của loại này thường khoảng 700.000 VND đến 1.200.000 VND cho một túi 1kg.

Whey Isolate (WPI)

Whey isolate là dạng tinh khiết hơn, đã trải qua quá trình loại bỏ gần như toàn bộ lactose và chất béo. Từ đó, nó cung cấp hàm lượng protein cao vượt trội, thường trên 90%. Quá trình lọc kỹ lưỡng giúp whey isolate phù hợp hơn với những người không dung nạp lactose hoặc đang trong chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, cần hạn chế chất béo và carbohydrate. Các sản phẩm whey isolate như Rule 1 Protein hoặc Applied Nutrition ISO-XP được nhiều người dùng Việt Nam ưa chuộng. Giá của whey isolate thường cao hơn, khoảng 1.000.000 VND đến 1.800.000 VND cho 1kg.

Whey Hydrolysate (WPH)

Whey hydrolysate là dạng protein đã được thủy phân thành các chuỗi peptide ngắn hơn. Quá trình này giúp whey hydrolysate tiêu hóa và hấp thu diễn ra nhanh chóng hơn nữa, tối ưu cho việc phục hồi tức thì sau tập luyện. Do đã được “tiêu hóa trước”, loại whey này có thể giảm thiểu các vấn đề về tiêu hóa cho những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm. Tuy nhiên, hương vị của whey hydrolysate đôi khi hơi đắng và giá thành cao nhất trong ba loại. Một số sản phẩm tiêu biểu là Optimum Nutrition Platinum Hydrobuilder.

Công dụng và lợi ích nổi bật của Whey

Whey không chỉ là một chất bổ sung cho người tập gym mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác:

• Hỗ trợ xây dựng và phục hồi cơ bắp: Whey cung cấp các axit amin thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sự phát triển và đẩy nhanh quá trình phục hồi của cơ bắp sau khi tập luyện. Các axit amin này giúp tổng hợp protein cơ bắp, sửa chữa các sợi cơ bị tổn thương trong quá trình vận động.
• Hỗ trợ giảm cân: Việc bổ sung whey có thể góp phần vào việc giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể khi kết hợp với chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp. Protein giúp tăng cảm giác no lâu hơn, giảm cảm giác thèm ăn và duy trì khối lượng cơ bắp trong quá trình giảm cân.
• Tăng cường sức mạnh: Sử dụng whey thường xuyên hỗ trợ tăng cường sức mạnh cơ bắp, giúp cải thiện hiệu suất trong các bài tập. Điều này đặc biệt có lợi cho các vận động viên thể hình hoặc những người tham gia các môn thể thao đòi hỏi sức mạnh.
• Tăng cường miễn dịch: Whey chứa các thành phần có lợi như globulin miễn dịch và lactoferrin. Chúng có thể góp phần củng cố hệ thống miễn dịch của cơ thể, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Ai nên cân nhắc sử dụng Whey?

Whey là một thực phẩm bổ sung đa năng, phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau:

• Vận động viên và người tập thể thao: Nhóm đối tượng này có thể áp dụng whey để nâng cao thành tích thi đấu và đẩy nhanh quá trình phục hồi cơ bắp sau các buổi tập nặng. Ví dụ, các vận động viên chạy marathon hoặc cử tạ thường dùng whey sau khi tập luyện để tối ưu hóa quá trình phục hồi.
• Người mong muốn tăng cường cơ bắp: Whey là một nguồn cung cấp protein chất lượng cao, rất phù hợp để hỗ trợ mục tiêu phát triển và duy trì hình thể săn chắc. Những người tập gym với mục tiêu tăng cơ thường coi whey là một phần không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
• Người có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt: Whey có thể giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt protein hoặc cung cấp dinh dưỡng bổ sung cho những người gặp khó khăn trong việc hấp thu protein từ thực phẩm thông thường. Ví dụ, người cao tuổi có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa thịt, cá, thì whey là một lựa chọn thay thế dễ hấp thu. Tuy nhiên, việc tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng là cần thiết để đảm bảo phù hợp với từng cá nhân.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng bất kỳ thực phẩm bổ sung nào.