Cocaine là gì? Tác hại, nguồn gốc và tình trạng pháp lý

Cocaine, một chất kích thích mạnh mẽ, tác động trực tiếp lên hệ thống thần kinh trung ương. Chất này được chiết xuất từ lá cây coca, có khả năng tạo ra cảm giác hưng phấn, tăng cường sự tỉnh táo và làm giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, cocaine tiềm ẩn nguy cơ cao gây nghiện, đột quỵ, đau tim và thậm chí là tử vong do ngừng tim đột ngột. Người sử dụng có thể tiếp nhận cocaine thông qua các phương pháp như hút, tiêm hoặc hít. Chất này thường bị pha trộn với nhiều tạp chất nguy hiểm khi lưu hành trên thị trường bất hợp pháp, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi các đường dây buôn bán ma túy thường xuyên pha trộn cocaine với các chất khác để tăng lợi nhuận và đánh lừa người dùng.

Tác động và Hậu quả Sức khỏe

Sự ảnh hưởng của cocaine đối với cơ thể và tâm trí bao gồm cả tác dụng ngắn hạn và những hệ lụy lâu dài nghiêm trọng.

Tác dụng ngắn hạn

Sau khi sử dụng cocaine, người dùng có thể trải qua trạng thái hưng phấn tột độ, cảm thấy tràn đầy năng lượng, đặc biệt tỉnh táo và đồng thời giảm đáng kể cảm giác thèm ăn. Tác dụng này thường xuất hiện nhanh chóng, chỉ trong vài phút nếu tiêm hoặc hút, và kéo dài khoảng 15-30 phút.

Tác dụng dài hạn và nguy cơ

• Gây nghiện: Cocaine tác động trực tiếp đến các con đường khen thưởng trong não bộ, dẫn đến sự phụ thuộc về mặt thể chất và tâm lý một cách nhanh chóng, chỉ sau vài lần sử dụng. Tại các trung tâm cai nghiện ở Việt Nam, số lượng bệnh nhân nhập viện do nghiện cocaine, đặc biệt là crack cocaine, đang có xu hướng tăng lên, cho thấy mức độ nguy hiểm của chất này.
• Vấn đề tim mạch: Việc sử dụng cocaine làm tăng đáng kể rủi ro mắc các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp tính và tình trạng đột tử do tim mạch. Một nghiên cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) cho thấy khoảng 15% các ca đột quỵ ở người trẻ dưới 40 tuổi có liên quan đến việc sử dụng chất kích thích, trong đó có cocaine.
• Vấn đề hô hấp: Đặc biệt đối với những người hút cocaine, các vấn đề về phổi và đường hô hấp có thể phát sinh, gây ảnh hưởng đến chức năng hô hấp. Các bệnh lý như viêm phổi, hen suyễn nặng hơn, hoặc thậm chí là phù phổi cấp có thể xảy ra.
• Nhiễm trùng: Sử dụng cocaine, đặc biệt là qua đường tiêm chích, có thể dẫn đến các loại nhiễm trùng máu nguy hiểm và các biến chứng liên quan như viêm nội tâm mạc, áp xe. Tỷ lệ lây nhiễm HIV và viêm gan C cũng tăng cao ở nhóm người tiêm chích ma túy, bao gồm cả cocaine.
• Suy giảm tâm thần: Sau khi tác dụng của cocaine qua đi, người dùng thường phải đối mặt với các triệu chứng như hoang tưởng, trầm cảm nặng nề và sự kiệt quệ về thể chất. Nhiều trường hợp tại Việt Nam đã được ghi nhận với các biểu hiện rối loạn tâm thần nặng nề như ảo giác, hoang tưởng bị truy sát, dẫn đến hành vi nguy hiểm cho bản thân và xã hội.
• Độc tính: Cocaine được buôn bán trên thị trường chợ đen thường bị pha trộn với các chất độn khác như bột bắp, quinine hoặc đường. Điều này không chỉ làm giảm độ tinh khiết mà còn tăng nguy cơ gây độc tính nghiêm trọng cho người sử dụng. Tại Việt Nam, một số vụ thu giữ cocaine đã phát hiện các loại tạp chất như bột talc, caffeine, hoặc thậm chí là levamisole (một loại thuốc tẩy giun), gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như suy tủy xương hoặc hoại tử da.

Nguồn gốc và Các dạng Sử dụng

Nguồn gốc

Cocaine được chiết xuất tự nhiên từ lá của cây coca, một loài thực vật có nguồn gốc chủ yếu từ khu vực Nam Mỹ, đặc biệt là các nước như Colombia, Peru và Bolivia. Các lá coca được thu hoạch, sau đó trải qua quá trình hóa học để chiết xuất ra cocaine hydrochloride.

Các dạng sử dụng

Cocaine được tiêu thụ dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm:

• Hít qua mũi: Đây là phương pháp phổ biến nhất, cocaine dạng bột được hít vào mũi, thẩm thấu qua niêm mạc và đi vào máu.
• Tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch: Phương pháp này mang lại tác dụng nhanh và mạnh nhất, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cao nhất về nhiễm trùng và quá liều.
• Hút (đặc biệt là dạng crack cocaine): Crack cocaine là dạng cocaine được chế biến để có thể hút được, tạo ra tác dụng cực mạnh và nhanh chóng, nhưng cũng gây nghiện và tàn phá sức khỏe nhanh hơn.

Tình trạng Pháp lý

Cocaine được xếp vào danh mục ma túy bất hợp pháp trên toàn cầu. Việc sản xuất, buôn bán, vận chuyển và sử dụng chất này cho mục đích giải trí bị coi là một hành vi phạm tội nghiêm trọng theo các Công ước quốc tế về Ma túy.

Tại Việt Nam, cocaine được xếp vào danh mục các chất ma túy bị cấm tuyệt đối theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP của Chính phủ. Luật Phòng, chống ma túy của Việt Nam quy định những hình phạt pháp lý nghiêm khắc đối với các hành vi liên quan đến cocaine:

• Sử dụng trái phép chất ma túy: Có thể bị phạt hành chính từ 1.000.000 VNĐ đến 2.000.000 VNĐ hoặc bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
• Tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy: Tùy theo khối lượng và tính chất hành vi, người vi phạm có thể đối mặt với án tù từ vài năm đến chung thân hoặc tử hình. Ví dụ, theo Điều 249 Bộ luật Hình sự, hành vi tàng trữ cocaine với khối lượng từ 100 gram trở lên có thể bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm, hoặc chung thân. Nếu khối lượng từ 300 gram trở lên, hình phạt có thể lên đến tử hình.

Các cơ quan chức năng Việt Nam như Bộ Công an, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04) thường xuyên triệt phá các đường dây buôn bán cocaine xuyên quốc gia. Gần đây, vào tháng 3 năm 2024, C04 đã bắt giữ một đường dây vận chuyển cocaine lớn qua đường biển, thu giữ hàng chục kilogram cocaine tinh khiết, cho thấy sự nghiêm trọng của vấn đề này tại Việt Nam.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia tư vấn pháp luật để có được lời khuyên cụ thể và chính xác nhất.