Cefuroxim: Công dụng, cơ chế và lưu ý khi dùng

Cefuroxim, một loại kháng sinh thuộc nhóm cephalosporin thế hệ 2, được áp dụng rộng rãi để kiểm soát các tình trạng nhiễm khuẩn từ nhẹ đến vừa (khi dùng đường uống) và các trường hợp nhiễm khuẩn nghiêm trọng hơn (qua đường tiêm). Thuốc này hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng tai, mũi, họng, các bệnh viêm đường hô hấp, nhiễm khuẩn da, mô mềm, và nhiễm trùng tiết niệu. Cơ chế hoạt động của cefuroxim là ức chế quá trình tổng hợp thành tế bào vi khuẩn, từ đó ngăn chặn sự phát triển của các tác nhân gây bệnh.

Công dụng chính của Cefuroxim

Cefuroxim được chỉ định cho nhiều loại nhiễm trùng do vi khuẩn nhạy cảm gây ra. Phạm vi tác dụng của thuốc bao gồm cả vi khuẩn Gram dương và Gram âm.

Nhiễm khuẩn đường hô hấp

Cefuroxim hiệu quả trong điều trị các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp phổ biến. Các chỉ định bao gồm:

• Viêm xoang cấp tính: Giúp giảm triệu chứng và loại bỏ vi khuẩn gây viêm xoang.
• Viêm amiđan và viêm họng: Đặc biệt khi nguyên nhân là do vi khuẩn Streptococcus pyogenes, một trong những tác nhân gây viêm họng liên cầu khuẩn phổ biến ở Việt Nam.
• Viêm tai giữa: Hay gặp ở trẻ em, thuốc giúp kiểm soát nhiễm trùng và giảm đau.
• Viêm phế quản: Cả viêm phế quản cấp tính và đợt cấp của viêm phế quản mạn tính.

Nhiễm khuẩn da và mô mềm

Thuốc được dùng cho các trường hợp nhiễm khuẩn da và mô mềm không kèm theo biến chứng phức tạp, ví dụ như viêm quầng, chốc lở, hoặc viêm nang lông.

Nhiễm khuẩn tiết niệu

Cefuroxim được chỉ định điều trị các loại nhiễm khuẩn tiết niệu không biến chứng, bao gồm viêm bàng quang và viêm bể thận cấp. Theo thống kê tại một số bệnh viện ở Hà Nội, nhiễm trùng tiết niệu là một trong những bệnh lý phổ biến, và cefuroxim là lựa chọn kháng sinh thường gặp.

Bệnh Lyme

Thuốc được chỉ định trong giai đoạn đầu của bệnh Lyme, đặc trưng bởi sự xuất hiện của ban đỏ loang. Bệnh Lyme mặc dù không quá phổ biến tại Việt Nam, nhưng vẫn có các trường hợp được ghi nhận.

Dự phòng nhiễm trùng sau phẫu thuật

Sử dụng cefuroxim để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng phát sinh trước hoặc ngay sau các thủ thuật phẫu thuật. Ví dụ, trong các ca phẫu thuật sản khoa hoặc phẫu thuật chỉnh hình tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai hay Bệnh viện Chợ Rẫy, cefuroxim có thể được dùng để dự phòng.

Cơ chế hoạt động của Cefuroxim

Là một kháng sinh có khả năng diệt khuẩn, tác dụng của cefuroxim phụ thuộc vào khoảng thời gian thuốc tiếp xúc với vi khuẩn. Thuốc này thực hiện việc ức chế giai đoạn cuối cùng của quá trình hình thành thành tế bào vi khuẩn. Điều này được thực hiện thông qua việc gắn kết với các protein gắn với penicilin (PBP), dẫn đến việc làm suy yếu cấu trúc thành tế bào vi khuẩn và cuối cùng gây ra sự phân hủy của chúng. Quá trình này làm cho vi khuẩn không thể duy trì cấu trúc và chức năng bình thường, từ đó bị tiêu diệt.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng Cefuroxim

Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn để đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế tối đa nguy cơ kháng thuốc.

Dạng thuốc

Cefuroxim có hai dạng bào chế chính:

1. Dạng uống (cefuroxim axetil): Thường được dùng cho các trường hợp nhiễm trùng từ nhẹ đến vừa, hoặc để tiếp nối liệu trình sau khi đã dùng dạng tiêm.

1. Dạng tiêm (muối natri của cefuroxim): Dùng cho các trường hợp nhiễm trùng nặng hơn hoặc khi bệnh nhân không thể dùng thuốc qua đường uống.

Tác dụng phụ

Một số tác dụng phụ có thể xuất hiện, chủ yếu là nhẹ và thoáng qua:

• Rối loạn tiêu hóa: Bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, và nôn mửa. Tiêu chảy là tác dụng phụ phổ biến nhất, đôi khi do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Phát ban trên da và ngứa: Các phản ứng dị ứng nhẹ trên da.
• Các tác dụng phụ ít gặp hơn: Bao gồm đau đầu, chóng mặt, và tăng men gan thoáng qua. Nếu gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Dị ứng

Mặc dù các phản ứng dị ứng nghiêm trọng với cefuroxim là hiếm gặp, việc tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khẩn cấp là cần thiết nếu có bất kỳ dấu hiệu dị ứng nghiêm trọng nào, ví dụ như khó thở, sưng mặt hoặc họng, phát ban toàn thân, hoặc sốc phản vệ. Những người có tiền sử dị ứng với kháng sinh nhóm penicillin cần thận trọng khi dùng cefuroxim vì có thể có phản ứng chéo.

Tuân thủ chỉ định

Luôn luôn tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian sử dụng thuốc nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu và an toàn cho người bệnh. Để tăng cường hiệu quả, cần tránh tự ý điều chỉnh liều hoặc ngưng thuốc đột ngột. Việc ngưng thuốc quá sớm có thể dẫn đến việc vi khuẩn chưa được loại bỏ hoàn toàn, gây tái phát nhiễm trùng và tăng nguy cơ vi khuẩn phát triển kháng thuốc. Tại Việt Nam, tình trạng lạm dụng kháng sinh và không tuân thủ liều lượng là một vấn đề đáng lo ngại, góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh.

Tương tác thuốc

Cefuroxim có thể tương tác với một số loại thuốc khác. Ví dụ, thuốc kháng axit có thể làm giảm sinh khả dụng của cefuroxim axetil đường uống. Việc sử dụng đồng thời với các thuốc lợi tiểu quai như furosemide có thể làm tăng nguy cơ độc thận. Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc đang dùng, bao gồm cả thuốc không kê đơn và thực phẩm chức năng.

Sử dụng cho đối tượng đặc biệt

• Phụ nữ có thai và cho con bú: Cần cân nhắc kỹ lợi ích và nguy cơ khi dùng cefuroxim. Mặc dù nhìn chung được coi là an toàn, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là tối cần thiết.
• Trẻ em: Liều lượng cần được điều chỉnh theo cân nặng và tuổi.
• Người cao tuổi: Có thể cần điều chỉnh liều do chức năng thận suy giảm.
• Người suy thận: Cần điều chỉnh liều lượng để tránh tích lũy thuốc trong cơ thể.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.