Ciprofloxacin: Công dụng, cách dùng & lưu ý quan trọng

Ciprofloxacin, một kháng sinh thuộc nhóm quinolon, được kê đơn để điều trị nhiều loại nhiễm trùng do vi khuẩn. Thuốc ức chế các enzyme quan trọng như DNA gyrase và topoisomerase IV, từ đó ngăn chặn quá trình sao chép DNA của vi khuẩn và tiêu diệt chúng. Thuốc có sẵn dưới nhiều dạng bào chế, bao gồm viên nén, viên nén phóng thích kéo dài, hỗn dịch uống và dạng tiêm tĩnh mạch.

Công dụng chính của Ciprofloxacin

Ciprofloxacin được ứng dụng rộng rãi trong điều trị các tình trạng nhiễm khuẩn sau:

• Nhiễm khuẩn đường hô hấp: Bao gồm viêm phế quản cấp và mãn tính, viêm xoang nặng, và các thể viêm phổi.
• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Điều trị viêm đường tiết niệu từ nhẹ đến nặng, bao gồm cả nhiễm trùng tái phát.
• Nhiễm khuẩn đường ruột: Khắc phục tình trạng tiêu chảy do vi khuẩn, và là một lựa chọn trong điều trị thương hàn.
• Nhiễm khuẩn sinh dục: Được dùng cho viêm cổ tử cung do lậu cầu và viêm tiền liệt tuyến mạn tính.
• Các nhiễm khuẩn khác: Bao gồm nhiễm khuẩn da và mô mềm (như áp xe, vết thương nhiễm trùng), nhiễm khuẩn xương khớp (viêm xương tủy), và nhiễm khuẩn ổ bụng (viêm phúc mạc).

Cách dùng và liều lượng Ciprofloxacin

Để đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế nguy cơ kháng thuốc, cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Không tự ý ngưng thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng ngay cả khi các triệu chứng bệnh đã thuyên giảm rõ rệt, vì điều này có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển khả năng kháng thuốc.

• Dạng viên nén và hỗn dịch: Thường được uống hai lần mỗi ngày, vào buổi sáng và buổi tối. Cần lưu ý không dùng thuốc cùng với sữa hoặc các loại nước ép trái cây vì chúng có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu của thuốc.
• Dạng tiêm: Chỉ được sử dụng theo chỉ định và dưới sự giám sát của nhân viên y tế tại các cơ sở y tế.

Tác dụng phụ và lưu ý quan trọng khi dùng Ciprofloxacin

Trong quá trình điều trị bằng ciprofloxacin, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ. Ngoài ra, có những trường hợp cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc:

Tác dụng phụ thường gặp

• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Tiêu chảy
• Đau bụng
• Đau đầu
• Phát ban da
• Ngứa

Lưu ý đặc biệt

• Đối với trẻ em: Việc sử dụng ciprofloxacin cho trẻ em và trẻ đang trong giai đoạn phát triển cần được cân nhắc kỹ lưỡng, do thuốc có khả năng gây thoái hóa sụn khớp, ảnh hưởng đến sự phát triển xương. Tại Việt Nam, thuốc này thường ít được kê cho trẻ em dưới 18 tuổi, trừ một số trường hợp nhiễm trùng nặng và không có lựa chọn kháng sinh thay thế.
• Phụ nữ có thai và cho con bú: Thuốc chỉ nên được cân nhắc sử dụng trong những trường hợp nhiễm khuẩn nghiêm trọng khi không có lựa chọn kháng sinh thay thế an toàn hơn. Nếu người mẹ bắt buộc phải dùng thuốc, khuyến cáo ngừng cho con bú bởi ciprofloxacin có thể tích lũy trong sữa mẹ và gây hại cho trẻ sơ sinh.
• Thận trọng khi lái xe và vận hành máy móc: Ciprofloxacin có thể gây ra các tác dụng phụ như hoa mắt, chóng mặt, làm giảm khả năng tập trung và phản xạ, do đó ảnh hưởng đến khả năng điều khiển phương tiện giao thông hoặc vận hành máy móc. Người bệnh cần đặc biệt thận trọng khi thực hiện các hoạt động này.

Tương tác thuốc

Ciprofloxacin có thể tương tác với một số loại thuốc khác, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ. Một số tương tác quan trọng bao gồm:

• Thuốc kháng axit, sắt, kẽm: Các ion kim loại này có thể liên kết với ciprofloxacin, làm giảm sự hấp thu của thuốc. Nên uống ciprofloxacin cách xa các thuốc này ít nhất 2 giờ.
• Theophylline: Ciprofloxacin có thể làm tăng nồng độ theophylline trong máu, dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng. Cần theo dõi nồng độ theophylline chặt chẽ.
• Warfarin: Ciprofloxacin có thể làm tăng tác dụng chống đông máu của warfarin, tăng nguy cơ chảy máu. Cần điều chỉnh liều warfarin và theo dõi thời gian prothrombin.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Việc dùng ciprofloxacin cùng với một số NSAIDs có thể làm tăng nguy cơ co giật.

Kháng thuốc kháng sinh

Việc sử dụng ciprofloxacin không đúng cách, như không uống đủ liều hoặc ngưng thuốc sớm, có thể góp phần vào tình trạng kháng thuốc kháng sinh. Đây là một vấn nạn toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ vi khuẩn kháng kháng sinh, bao gồm cả kháng sinh nhóm fluoroquinolone như ciprofloxacin, đang gia tăng đáng báo động. Việc sử dụng kháng sinh bừa bãi không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn tạo ra các chủng vi khuẩn “siêu kháng thuốc”, gây khó khăn cho việc điều trị trong tương lai.

Lời khuyên cho người bệnh

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Luôn uống thuốc theo đúng liều lượng và thời gian được kê đơn. Không tự ý thay đổi liều hoặc ngưng thuốc ngay cả khi cảm thấy tốt hơn.
• Thông báo tiền sử bệnh: Cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các tình trạng sức khỏe hiện có, đặc biệt là các vấn đề về thận, gan, tim, hoặc tiền sử co giật.
• Thông báo các thuốc đang dùng: Liệt kê tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và thảo dược đang sử dụng để bác sĩ có thể kiểm tra các tương tác thuốc có thể xảy ra.
• Uống đủ nước: Uống nhiều nước trong quá trình điều trị để giúp thận hoạt động tốt hơn và ngăn ngừa hình thành sỏi thận.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Ciprofloxacin có thể làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời, gây ra tình trạng cháy nắng nghiêm trọng. Nên sử dụng kem chống nắng và mặc quần áo bảo hộ khi ra ngoài.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.