Estrogen là gì? Vai trò, dấu hiệu thiếu hụt & bổ sung

Estrogen là một hormone sinh dục nữ thiết yếu, được sản xuất chủ yếu từ buồng trứng ở phụ nữ, đồng thời cũng hiện diện ở nam giới với nồng độ thấp hơn. Hormone này đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp ở nữ giới, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, hỗ trợ chức năng sinh sản, cũng như duy trì sức khỏe của xương, tim mạch, làn da, mái tóc và chức năng não bộ. Estrogen tồn tại dưới ba dạng chính: Estrone (E1), Estradiol (E2) – dạng có hoạt lực sinh học mạnh nhất, và Estriol (E3) – loại estrogen chủ yếu được tìm thấy trong thai kỳ.

Vai trò cốt lõi của Estrogen

Estrogen đóng vai trò trung tâm trong nhiều chức năng sinh học quan trọng của cơ thể.

Đối với phụ nữ

• Phát triển đặc điểm giới tính thứ cấp: Góp phần định hình vóc dáng với vòng một đầy đặn, hông nở nang, đồng thời giúp làn da trở nên mềm mại và mái tóc suôn mượt. Estrogen cũng ảnh hưởng đến sự phân bố mỡ dưới da, tạo nên đường nét cơ thể đặc trưng của phái nữ.
• Chu kỳ kinh nguyệt và sinh sản: Kích thích sự phát triển của nang trứng trong buồng trứng, thúc đẩy quá trình rụng trứng và tạo ra môi trường thuận lợi cho sự thụ tinh diễn ra bằng cách làm dày niêm mạc tử cung. Estrogen cũng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, đảm bảo sự đều đặn và hoạt động bình thường của hệ sinh sản.
• Sức khỏe toàn diện: Đóng vai trò thiết yếu trong việc củng cố độ chắc khỏe của xương bằng cách duy trì mật độ khoáng xương, giúp phòng ngừa loãng xương, một vấn đề sức khỏe phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh. Hormone này cũng bảo vệ sức khỏe tim mạch bằng cách duy trì mức cholesterol ổn định, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Estrogen còn ngăn ngừa lão hóa da, giữ cho da đàn hồi và tươi trẻ. Hơn nữa, hormone này có ảnh hưởng đáng kể đến tâm trạng, cảm xúc và chức năng nhận thức, giúp duy trì sự tỉnh táo và ổn định tinh thần.

Đối với nam giới

Mặc dù được biết đến là hormone nữ, estrogen cũng giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng sinh dục nam, hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng và điều hòa ham muốn tình dục. Nồng độ estrogen cân bằng ở nam giới là cần thiết cho sức khỏe xương và chức năng nội tiết tố tổng thể.

Dấu hiệu nhận biết thiếu hụt Estrogen

Khi nồng độ estrogen suy giảm, cơ thể có thể biểu hiện các triệu chứng tương tự như giai đoạn mãn kinh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Sức khỏe tổng thể suy giảm: Phụ nữ có thể trải qua các cơn bốc hỏa đột ngột, cảm giác nóng bừng khó chịu, khô âm đạo gây đau rát khi quan hệ tình dục, và khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ, dẫn đến mất ngủ hoặc giấc ngủ không sâu.
• Thay đổi về ngoại hình: Làn da trở nên khô ráp, mất đi độ ẩm tự nhiên và giảm độ đàn hồi, dễ xuất hiện nếp nhăn. Mái tóc có thể trở nên xơ xác, dễ gãy rụng và thiếu sức sống.
• Hệ xương yếu đi: Thiếu hụt estrogen gây giảm mật độ xương, làm tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy hơn.
• Thay đổi tâm lý và nhận thức: Một số người có thể gặp phải các vấn đề về trí nhớ, khó tập trung, lo âu, trầm cảm hoặc dễ cáu kỉnh.
• Vấn đề về sinh lý: Giảm ham muốn tình dục, đau khi quan hệ do teo âm đạo và giảm tiết dịch.

Ví dụ, theo thống kê tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, số lượng phụ nữ đến khám vì các triệu chứng tiền mãn kinh và mãn kinh có xu hướng tăng đều trong những năm gần đây, với đa số các trường hợp đều có biểu hiện thiếu hụt estrogen.

Thực phẩm có thể hỗ trợ bổ sung Estrogen tự nhiên

Một số loại thực phẩm được biết đến với khả năng hỗ trợ bổ sung estrogen một cách tự nhiên thông qua các phytoestrogen (hợp chất thực vật có cấu trúc tương tự estrogen) hoặc các chất dinh dưỡng giúp cơ thể sản xuất hormone này. Việc kết hợp chúng vào chế độ ăn uống hàng ngày có thể mang lại lợi ích nhất định, nhưng không thể thay thế cho liệu pháp y tế nếu thiếu hụt nghiêm trọng. Các thực phẩm bao gồm:

• Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành: Đậu nành, đậu phụ, sữa đậu nành là nguồn isoflavone dồi dào, một loại phytoestrogen mạnh.
• Đậu đen: Cung cấp isoflavone và các chất chống oxy hóa khác.
• Đào: Chứa lignans, một loại phytoestrogen khác.
• Hạt mè (vừng): Giàu lignans và chất xơ.
• Hạt lanh: Một trong những nguồn lignans phong phú nhất, có thể được thêm vào sữa chua, ngũ cốc hoặc sinh tố.
• Tỏi: Chứa các hợp chất lưu huỳnh và phytoestrogen.
• Các loại rau cải xanh: Bông cải xanh, cải xoăn, cải bắp chứa indole-3-carbinol, một hợp chất hỗ trợ cân bằng hormone.
• Các loại hạt: Hạnh nhân, óc chó, hạt điều cũng chứa một lượng nhỏ phytoestrogen và các chất béo lành mạnh.

Việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng với nhiều loại rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein thực vật là cách tốt nhất để hỗ trợ sức khỏe nội tiết tố.

Lưu ý quan trọng khi quản lý nồng độ Estrogen

Nồng độ estrogen trong cơ thể không cố định mà biến động liên tục theo từng giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt, tuổi tác, và các yếu tố lối sống.

• Biến động tự nhiên: Ở phụ nữ, nồng độ estrogen thường đạt đỉnh vào giữa chu kỳ kinh nguyệt (giai đoạn rụng trứng) và giảm thấp nhất vào giai đoạn cuối của chu kỳ hoặc trong thời kỳ mãn kinh.
• Liệu pháp bổ sung: Mọi liệu pháp bổ sung estrogen, dù là qua thuốc uống, miếng dán, gel hay kem, chỉ nên được thực hiện dưới sự chỉ định và giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Việc tự ý bổ sung có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như tăng nguy cơ đông máu, ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung hoặc bệnh tim mạch.
• Nguy cơ khi nồng độ estrogen quá cao: Nồng độ estrogen quá cao (còn gọi là ưu estrogen) cũng có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Ở phụ nữ, điều này có thể gây ra các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang, hoặc tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư (ví dụ: ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung). Ở nam giới, estrogen cao có thể gây vô sinh, rối loạn cương dương, giảm ham muốn tình dục, hoặc phát triển mô vú (gynecomastia). Do đó, việc duy trì cân bằng hormone là vô cùng cần thiết cho sức khỏe tổng thể.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.