HbA1c là gì? Ý nghĩa và chỉ số bình thường

HbA1c (Hemoglobin A1c) là một xét nghiệm máu quan trọng, cung cấp cái nhìn tổng thể về mức đường huyết trung bình của một người trong khoảng 2 đến 3 tháng trước đó. Chỉ số này phản ánh tỷ lệ đường (glucose) gắn kết với hemoglobin, một loại protein trong tế bào hồng cầu. Việc phân tích chỉ số HbA1c có ý nghĩa lớn trong việc chẩn đoán bệnh tiểu đường và tiền tiểu đường, đồng thời hỗ trợ đánh giá hiệu quả kiểm soát đường huyết ở những người đã mắc bệnh.

Mức HbA1c được coi là bình thường khi dưới 5,7%. Tình trạng tiền tiểu đường dao động từ 5,7% đến 6,4%, và bệnh tiểu đường được xác định khi đạt từ 6,5% trở lên. Để có kết quả chính xác nhất, nhiều chuyên gia y tế khuyến nghị thực hiện xét nghiệm vào buổi sáng.

HbA1c là gì?

HbA1c là một dạng hemoglobin đặc biệt, hình thành khi phân tử đường glucose trong máu kết hợp với hemoglobin (Hb), một protein thiết yếu có trong hồng cầu. Xét nghiệm HbA1c đo lường chính xác tỷ lệ phần trăm của hemoglobin đã bị gắn đường.

Do tuổi thọ trung bình của hồng cầu là khoảng 120 ngày, chỉ số HbA1c phản ánh mức đường huyết trung bình trong khoảng 2-3 tháng gần nhất. Điều này vượt trội hơn so với việc đo đường huyết tại một thời điểm cụ thể, vốn có thể bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống hoặc các yếu tố khác trong thời gian ngắn.

Ví dụ, nếu bạn ăn một bữa ăn nhiều đường trước khi xét nghiệm đường huyết mao mạch, kết quả có thể cao đột biến. Ngược lại, xét nghiệm HbA1c cung cấp một bức tranh ổn định hơn về tình hình đường huyết kéo dài, giúp bác sĩ đưa ra đánh giá chính xác và toàn diện.

Ý nghĩa của chỉ số HbA1c

Chỉ số HbA1c mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong quản lý sức khỏe, đặc biệt là đối với bệnh tiểu đường:

• Chẩn đoán tình trạng bệnh: HbA1c là công cụ chẩn đoán hiệu quả, giúp xác định liệu một cá nhân có đang ở trong tình trạng tiểu đường hay tiền tiểu đường. Tại Việt Nam, nhiều bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy hay Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM đều sử dụng xét nghiệm HbA1c là một tiêu chí quan trọng trong quy trình chẩn đoán tiểu đường.
• Theo dõi quá trình điều trị: Đối với các bệnh nhân đã được chẩn đoán tiểu đường, chỉ số này cung cấp bức tranh tổng thể về mức độ kiểm soát đường huyết. Từ đó, bác sĩ có thể điều chỉnh và tối ưu hóa kế hoạch điều trị. Ví dụ, nếu một bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 sau 3 tháng điều trị có chỉ số HbA1c vẫn ở mức 8%, bác sĩ có thể cân nhắc thay đổi liều thuốc hoặc khuyến nghị thay đổi chế độ ăn uống, tập luyện.
• Dự báo nguy cơ biến chứng: Mức HbA1c cao kéo dài là một chỉ báo quan trọng, cảnh báo về nguy cơ gia tăng các biến chứng nghiêm trọng của bệnh tiểu đường. Các biến chứng này bao gồm bệnh tim mạch, các vấn đề về thận, tổn thương thần kinh và các bệnh lý về mắt. Theo thống kê từ Bộ Y tế Việt Nam, tỷ lệ biến chứng tiểu đường như suy thận mạn hay bệnh võng mạc tiểu đường đang có xu hướng tăng lên ở những bệnh nhân không kiểm soát tốt HbA1c.

Các mức chỉ số HbA1c thông thường

Các mức chỉ số HbA1c được phân loại như sau:

• Bình thường: Dưới 5,7%. Duy trì mức này cho thấy khả năng kiểm soát đường huyết tốt và nguy cơ mắc tiểu đường thấp. Để duy trì mức này, việc duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục đều đặn là rất cần thiết.
• Tiền tiểu đường: Từ 5,7% đến 6,4%. Đây là giai đoạn cảnh báo, đòi hỏi sự thay đổi lối sống để ngăn ngừa tiến triển thành tiểu đường thực sự. Người ở giai đoạn này nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về chế độ ăn kiêng, tăng cường vận động. Nhiều phòng khám dinh dưỡng tại TP.HCM hoặc Hà Nội cung cấp các gói tư vấn cho người tiền tiểu đường với chi phí khoảng 500.000 – 1.500.000 VNĐ/buổi.
• Bệnh tiểu đường: Từ 6,5% trở lên. Mức này xác định chẩn đoán tiểu đường. Cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị để kiểm soát đường huyết và hạn chế biến chứng. Việc kiểm tra định kỳ 3-6 tháng một lần là khuyến nghị cần thiết cho người bệnh tiểu đường. Tại Việt Nam, chi phí cho một lần xét nghiệm HbA1c dao động từ 150.000 – 300.000 VNĐ tùy vào cơ sở y tế.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.