Nhân xơ tử cung là gì? Đặc điểm, phân loại, triệu chứng

Nhân xơ tử cung (hay còn gọi là u xơ tử cung) là những khối tăng trưởng lành tính phát triển từ lớp cơ trơn và mô liên kết dạng sợi của thành tử cung. Đây là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, từ 30 đến 50 tuổi. Các khối u này có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc nhiều khối, với kích thước khác nhau, từ rất nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường đến những khối lớn làm biến dạng tử cung.

Mặc dù phần lớn nhân xơ tử cung là lành tính và không tiến triển thành ung thư, việc hiểu rõ về chúng, bao gồm đặc điểm, phân loại và các triệu chứng liên quan, là cần thiết để quản lý sức khỏe sinh sản một cách hiệu quả.

Đặc điểm và phân loại nhân xơ tử cung

Bản chất

Nhân xơ tử cung là khối u lành tính, có tốc độ phát triển thường chậm. Chúng có xu hướng teo nhỏ hoặc biến mất sau khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh, do sự sụt giảm nồng độ estrogen. Tuy nhiên, việc theo dõi định kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm bất kỳ thay đổi bất thường nào về kích thước hoặc tính chất của khối u.

Phân loại theo vị trí

Dựa vào vị trí phát triển trong tử cung, nhân xơ tử cung được chia thành ba loại chính:

• Nhân xơ kẽ (trong cơ): Đây là loại phổ biến nhất, chiếm khoảng 70-80% các trường hợp. Các khối u này phát triển trong thành cơ tử cung. Nếu khối u lớn, chúng có thể làm tăng kích thước tử cung đáng kể, gây chèn ép các cơ quan lân cận.
• Nhân xơ dưới thanh mạc: Khối u này phát triển từ lớp thanh mạc, là lớp ngoài cùng của tử cung, và thường phát triển hướng ra phía ngoài ổ bụng. Trong một số trường hợp, chúng có thể có cuống và phát triển độc lập ra khỏi tử cung, được gọi là nhân xơ có cuống.
• Nhân xơ dưới niêm mạc: Loại này ít gặp hơn nhưng thường gây ra các triệu chứng nghiêm trọng nhất. Khối u nằm ngay dưới lớp niêm mạc tử cung (lớp lót bên trong tử cung) và có thể lồi vào trong buồng tử cung. Nhân xơ tử cung dưới niêm mạc thường gây ra tình trạng chảy máu tử cung bất thường, rong kinh, rong huyết và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng mang thai hoặc gây sảy thai.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân chính xác của nhân xơ tử cung chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nhà khoa học tin rằng có nhiều yếu tố tương tác với nhau để gây ra sự phát triển của chúng.

Yếu tố nội tiết

• Hormone estrogen: Đây được xem là yếu tố chính thúc đẩy sự phát triển của u xơ. Các khối u xơ thường chứa nhiều thụ thể estrogen hơn so với các tế bào cơ tử cung bình thường. Điều này giải thích tại sao u xơ thường phát triển trong độ tuổi sinh sản (khi nồng độ estrogen cao) và có xu hướng teo nhỏ sau mãn kinh (khi nồng độ estrogen giảm).
• Progesterone: Hormone này cũng có vai trò trong sự phát triển của u xơ, đôi khi còn thúc đẩy sự tăng trưởng của chúng.

Yếu tố di truyền

Tiền sử gia đình có mẹ hoặc chị em gái mắc u xơ tử cung làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh ở một người phụ nữ. Điều này cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành u xơ. Ví dụ, nếu mẹ bạn từng được chẩn đoán có nhân xơ tử cung, khả năng bạn cũng mắc phải tình trạng này cao hơn so với người không có tiền sử gia đình.

Các yếu tố khác

• Tuổi tác: U xơ thường gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi 30-50.
• Chủng tộc: Phụ nữ gốc Phi có nguy cơ mắc u xơ cao hơn và thường có xu hướng phát triển u xơ sớm hơn, số lượng nhiều hơn và kích thước lớn hơn.
• Béo phì: Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc u xơ do sự tăng sản xuất estrogen từ mô mỡ.
• Chế độ ăn uống: Một số nghiên cứu cho thấy chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh và trái cây có thể liên quan đến nguy cơ phát triển u xơ. Ngược lại, chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất có thể giúp giảm nguy cơ.
• Tiền sử mang thai: Phụ nữ chưa từng mang thai đủ tháng có nguy cơ mắc u xơ cao hơn so với những người đã từng sinh con.

Triệu chứng của nhân xơ tử cung

Nhiều trường hợp nhân xơ tử cung không gây ra bất kỳ triệu chứng nào và thường được phát hiện tình cờ khi khám phụ khoa định kỳ hoặc siêu âm. Tuy nhiên, khi khối u đạt kích thước lớn, số lượng nhiều, hoặc nằm ở vị trí gây chèn ép, các dấu hiệu và triệu chứng có thể xuất hiện, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Rối loạn kinh nguyệt: Đây là triệu chứng thường gặp nhất, đặc biệt với nhân xơ dưới niêm mạc hoặc nhân xơ kẽ lớn. Các biểu hiện có thể là:
• Rong kinh: Kinh nguyệt kéo dài hơn 7 ngày.
• Rong huyết: Chảy máu âm đạo bất thường không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.
• Lượng kinh nguyệt nhiều: Mất máu nhiều hơn bình thường trong mỗi kỳ kinh, có thể dẫn đến thiếu máu.
• Đau bụng kinh dữ dội: Cơn đau có thể nặng hơn bình thường.
• Đau tức vùng bụng dưới: Cảm giác nặng nề, tức nặng hoặc đau âm ỉ ở vùng bụng dưới, có thể lan xuống lưng hoặc chân. Cơn đau có thể tăng lên khi vận động hoặc khi khối u bị hoại tử.
• Áp lực lên bàng quang: Khi khối u xơ lớn chèn ép bàng quang, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:
• Tiểu nhiều lần: Cảm giác muốn đi tiểu thường xuyên, ngay cả khi bàng quang không đầy.
• Tiểu gấp: Cảm giác cần đi tiểu ngay lập tức.
• Khó tiểu hoặc bí tiểu: Trong một số trường hợp nặng, khối u có thể chèn ép niệu đạo gây khó khăn khi đi tiểu.
• Áp lực lên trực tràng: Nếu u xơ chèn ép trực tràng, có thể gây táo bón hoặc cảm giác đầy bụng, khó chịu ở vùng hậu môn.
• Đau khi quan hệ tình dục (Dyspareunia): Đặc biệt là khi khối u nằm ở vị trí thấp hoặc lớn.
• Bụng to bất thường: Với các khối u lớn, bụng có thể trông to hơn bình thường, giống như đang mang thai.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Nhân xơ tử cung có thể gây khó khăn trong việc thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non, đặc biệt là nhân xơ dưới niêm mạc làm biến dạng buồng tử cung.

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào kể trên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Tại Việt Nam, nhiều bệnh viện phụ sản lớn như Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội), Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM) hay Bệnh viện Phụ sản Quốc tế Sài Gòn đều có các chuyên khoa sâu về phụ khoa để chẩn đoán và điều trị nhân xơ tử cung.

Thông tin tham khảo. Hãy tham khảo bác sĩ.