OEM là gì? Định nghĩa, cách hoạt động và lợi ích của OEM

OEM là viết tắt của Original Equipment Manufacturer, dịch nghĩa là Nhà sản xuất thiết bị gốc. Khái niệm này chỉ một doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng hóa hoặc linh kiện theo đúng thiết kế và thông số kỹ thuật do một công ty khác cung cấp, sau đó phân phối sản phẩm dưới thương hiệu của đối tác đặt hàng. Một ví dụ điển hình là Foxconn, một công ty OEM, chuyên sản xuất iPhone dựa trên thiết kế và yêu cầu kỹ thuật chi tiết từ Apple.

Trong bối cảnh kinh doanh hiện đại, mô hình OEM đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong các ngành công nghiệp sản xuất hàng loạt như điện tử, ô tô, dệt may và hàng tiêu dùng. Nó cho phép các thương hiệu tập trung vào nghiên cứu phát triển, marketing và xây dựng thương hiệu, trong khi giao phó quy trình sản xuất cho các chuyên gia OEM. Điều này tạo ra một hệ sinh thái sản xuất hiệu quả, tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu rủi ro cho cả hai bên.

Cơ chế vận hành của mô hình OEM

Mô hình OEM hoạt động dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa hai thực thể chính: đơn vị đặt hàng (thường là một thương hiệu hoặc công ty có ý tưởng sản phẩm) và công ty OEM (nhà sản xuất thực tế). Quy trình này có thể được chia thành các bước sau:

1. Đơn vị đặt hàng (thương hiệu)

Đơn vị đặt hàng là bên khởi xướng ý tưởng sản phẩm. Họ đảm nhận vai trò nghiên cứu, phát triển sản phẩm, thiết kế chi tiết, và chịu trách nhiệm chính trong khâu phân phối ra thị trường. Ví dụ, một công ty thời trang Việt Nam có thể có ý tưởng về một dòng sản phẩm áo sơ mi mới với thiết kế độc đáo. Họ sẽ thực hiện việc thiết kế mẫu mã, chọn vật liệu, và xác định các thông số kỹ thuật. Sau đó, họ tìm kiếm một đối tác OEM phù hợp để hiện thực hóa ý tưởng đó.

Trách nhiệm của đơn vị đặt hàng còn bao gồm việc xây dựng chiến lược marketing, quảng bá sản phẩm và quản lý chuỗi cung ứng từ nhà máy đến tay người tiêu dùng. Họ cũng chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm cuối cùng dưới thương hiệu của mình, dù việc sản xuất được thực hiện bởi bên thứ ba.

2. Công ty OEM (Nhà sản xuất thiết bị gốc)

Công ty OEM là đơn vị trực tiếp sản xuất sản phẩm. Họ thực hiện toàn bộ quy trình gia công, lắp ráp và sản xuất thành phẩm, tuân thủ nghiêm ngặt các bản vẽ thiết kế và thông số kỹ thuật được yêu cầu bởi đơn vị đặt hàng. Quay lại ví dụ về công ty thời trang, một công ty may mặc OEM tại Việt Nam như Công ty Cổ phần May Việt Tiến hoặc Công ty May 10 có thể nhận đơn đặt hàng sản xuất áo sơ mi theo thiết kế và tiêu chuẩn chất lượng của đối tác. Họ sẽ lo liệu từ việc mua nguyên liệu, cắt may, in/thêu logo, đến kiểm tra chất lượng và đóng gói sản phẩm.

Các công ty OEM thường sở hữu cơ sở vật chất, máy móc thiết bị hiện đại và đội ngũ công nhân lành nghề. Họ có kinh nghiệm trong việc quản lý quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng và tối ưu hóa chi phí. Điều này cho phép họ sản xuất hàng hóa với số lượng lớn, đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả.

3. Sản phẩm cuối cùng

Sản phẩm cuối cùng luôn mang thương hiệu của đơn vị đặt hàng, không sử dụng tên thương hiệu của nhà máy sản xuất trực tiếp. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng sẽ nhìn thấy logo và tên thương hiệu của công ty đặt hàng trên sản phẩm, ví dụ như “iPhone” của Apple hay “áo sơ mi XYZ” của một thương hiệu thời trang. Vai trò của công ty OEM thường không được công khai trên sản phẩm, trừ khi có thỏa thuận đặc biệt hoặc trong các tài liệu nội bộ.

Lợi ích nổi bật của mô hình OEM

Mô hình OEM mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho cả đơn vị đặt hàng và công ty OEM, góp phần thúc đẩy sự phát triển của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đối với đơn vị đặt hàng

• Tối ưu hóa chi phí đầu tư: Các thương hiệu có thể tránh được khoản đầu tư khổng lồ vào xây dựng nhà máy, mua sắm máy móc, và duy trì đội ngũ sản xuất. Thay vì phải bỏ ra hàng tỷ đồng để xây dựng một dây chuyền sản xuất phức tạp, họ có thể sử dụng năng lực sản xuất sẵn có của các nhà máy OEM. Điều này đặc biệt có lợi cho các startup hoặc doanh nghiệp muốn thử nghiệm thị trường với sản phẩm mới mà không phải chịu gánh nặng tài chính lớn.
• Tập trung nguồn lực vào R&D và thương hiệu: Bằng cách thuê ngoài sản xuất, đơn vị đặt hàng có thể dồn toàn bộ nguồn lực quý báu vào việc nghiên cứu, phát triển những sản phẩm mới đột phá, cải tiến công nghệ, và xây dựng, củng cố giá trị thương hiệu. Ví dụ, Samsung không chỉ sản xuất điện thoại mà còn là nhà cung cấp linh kiện OEM cho nhiều hãng khác, cho phép họ tập trung vào đổi mới công nghệ màn hình, chip xử lý.
• Tăng tốc độ ra mắt sản phẩm: Với sự hỗ trợ của các nhà máy OEM có năng lực sản xuất lớn, các thương hiệu có thể đưa sản phẩm ra thị trường nhanh hơn, nắm bắt cơ hội kinh doanh và đáp ứng kịp thời nhu cầu của người tiêu dùng.
• Giảm thiểu rủi ro sản xuất: Các vấn đề về chất lượng, sự cố máy móc, hoặc biến động nhân sự trong quá trình sản xuất sẽ do công ty OEM chịu trách nhiệm chính, giúp đơn vị đặt hàng giảm thiểu rủi ro hoạt động.

Đối với công ty OEM

• Tối đa hóa hiệu suất sử dụng năng lực sản xuất: Các nhà máy OEM có thể liên tục hoạt động hết công suất, không phải lo lắng về việc tìm kiếm ý tưởng sản phẩm hay xây dựng thương hiệu. Điều này giúp họ tối ưu hóa việc sử dụng máy móc và nhân lực, giảm chi phí trên mỗi đơn vị sản phẩm.
• Mở rộng tệp khách hàng: Trở thành đối tác chiến lược cho nhiều thương hiệu khác nhau giúp công ty OEM đa dạng hóa nguồn doanh thu và tăng cường vị thế trên thị trường. Một công ty OEM may mặc có thể sản xuất cho hàng chục thương hiệu thời trang khác nhau, từ đó duy trì dòng tiền ổn định.
• Gia tăng doanh thu và lợi nhuận: Với các đơn hàng lớn và ổn định từ nhiều đối tác, các công ty OEM có thể đạt được doanh thu cao và lợi nhuận hấp dẫn, đặc biệt là khi họ có khả năng tối ưu hóa quy trình sản xuất và kiểm soát chi phí hiệu quả. Ví dụ, các nhà máy OEM sản xuất linh kiện điện tử tại khu công nghiệp ở Bắc Ninh, Bắc Giang thường có doanh thu hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm nhờ các hợp đồng lớn với các tập đoàn công nghệ toàn cầu.

Minh họa thực tế

Mô hình OEM hiện diện khắp nơi trong đời sống, từ những mặt hàng công nghệ cao đến các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày.

• Trong lĩnh vực điện thoại: Apple đóng vai trò là khách hàng đặt hàng, còn Foxconn là công ty OEM đảm nhiệm việc sản xuất iPhone theo đúng thiết kế của Apple. Foxconn có hàng triệu công nhân và nhà máy khổng lồ tại Trung Quốc và các quốc gia khác, chuyên sản xuất điện thoại, máy tính bảng và các thiết bị điện tử khác cho nhiều thương hiệu lớn.
• Đối với phụ kiện tiêu dùng: Nhiều mặt hàng phổ biến như khăn giấy, bình giữ nhiệt, hay quần áo cũng thường được sản xuất dựa trên mô hình OEM để đáp ứng nhu cầu thị trường. Ví dụ, một thương hiệu bình giữ nhiệt tại Việt Nam có thể đặt hàng sản xuất tại một nhà máy OEM chuyên về đồ gia dụng ở Trung Quốc hoặc ngay tại Việt Nam, sau đó dán nhãn hiệu và phân phối tại các siêu thị lớn như WinMart hoặc Co.opmart.
• Ngành ô tô: Các nhà sản xuất ô tô lớn thường mua các linh kiện OEM như lốp xe từ Michelin, hệ thống phanh từ Brembo, hoặc hệ thống âm thanh từ Harman Kardon. Những linh kiện này được sản xuất theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất ô tô và mang thương hiệu của nhà cung cấp OEM.

Một số lưu ý quan trọng khi chọn mua hàng OEM

Khi mua sắm, người tiêu dùng có thể gặp các sản phẩm được dán nhãn “hàng OEM” hoặc “linh kiện OEM“. Việc hiểu rõ về khái niệm này giúp đưa ra quyết định mua hàng sáng suốt.

• Về chất lượng sản phẩm: Hàng hóa OEM có thể đạt chất lượng rất cao, thậm chí tương đương hoặc vượt trội so với sản phẩm của thương hiệu gốc, bởi vì chúng được sản xuất theo cùng một tiêu chuẩn và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Tuy nhiên, người tiêu dùng cần đặc biệt chú ý đến uy tín của đơn vị đặt hàng và cam kết về chất lượng sản phẩm, nhất là đối với các mặt hàng có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe như thực phẩm, đồ dùng cho trẻ em.

Ví dụ, một bộ sạc điện thoại được quảng cáo là “sạc OEM cho iPhone” có thể có chất lượng tốt nếu nó được sản xuất bởi một nhà máy uy tín và tuân thủ các tiêu chuẩn của Apple. Ngược lại, một sản phẩm OEM không rõ nguồn gốc có thể tiềm ẩn rủi ro về an toàn và độ bền.

• Phân biệt với các mô hình sản xuất khác: Cần nhận diện rõ sự khác biệt giữa OEM với các mô hình sản xuất khác để tránh nhầm lẫn và đưa ra lựa chọn phù hợp:
• ODM (Original Design Manufacturing): Trong mô hình ODM, nhà sản xuất tự thiết kế và phát triển sản phẩm, sau đó cung cấp sản phẩm đó cho các đối tác để họ dán nhãn hiệu riêng. Ví dụ, một công ty sản xuất laptop có thể thiết kế một mẫu laptop hoàn chỉnh, rồi bán lại cho các thương hiệu khác để họ bán dưới tên của mình. Các sản phẩm ODM thường có mức độ tùy chỉnh thấp hơn so với OEM.
• OBM (Own Brand Manufacturing): Đây là mô hình mà nhà sản xuất tự thiết kế, sản xuất và phân phối sản phẩm dưới thương hiệu riêng của mình. Ví dụ, VinFast tự thiết kế, sản xuất và bán ô tô dưới thương hiệu VinFast. Họ kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị từ ý tưởng đến tay người tiêu dùng.

Việc hiểu rõ các mô hình này giúp người tiêu dùng đánh giá đúng nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm, đồng thời giúp các doanh nghiệp lựa chọn chiến lược sản xuất phù hợp với mục tiêu kinh doanh của mình.